बुटवलले प्राथमिकतामा राखेको सहरी कृषि प्रवद्र्धन कार्यक्रम प्रभावकारी बनेको छ ।

उक्त कार्यक्रम अन्तर्गत बेमौसमी तरकारी खेती देखि धान र गहुँको उत्पादन बढाउनेसम्मका कामलाई व्यवस्थित बनाइएको छ । 

सहरी कृषि उत्पादकत्व बढाउने, किसानलाई व्यवसायिक बनाउनुका साथै किसानले उत्पादन गरेको फसल धितो राखेर अनुदानसम्मका कार्यक्रम बुटवलमा संचालित छन् ।

सहरी कृषिमा समर्पित किसानका लागि समूह गठन, परिचालन, प्राविधिक सहयोग देखि अनुदान हुँदै फसल धितो राखेर अनुदान दिने र उन्नत जातको बीउ आफै उत्पादन गर्नेसम्मका काम भइरहेको उपमहानगरपालिकाका प्रमुख शिवराज सुवेदीले जानकारी दिए । सहरी कृषि अन्तर्गतका कामको प्रतिफल देखिन थालेपछि किसानहरूमा हौसला बढ्दै गएको र सहरमा पनि जैविक उत्पादनको माग बढिरहेको उनको दाबी छ ।

सहरी तरकारी खेती प्रवद्र्धनका लागि किसानको उत्पादनलाई व्यवसायिक बनाउने पहल भइरहेको बताउँदै प्रमुख सुवेदीले कृषि उत्पादनको मागलाई सकेसम्म स्वदेशी उत्पादनले आपूर्ति गर्नेगरि कृषि प्रवद्र्धन कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको बताए ।

बेमौसमी खेतीमा आधुनिक औजार–मेसिन, उन्नत बीउबिजन, विषादी, मल, थोपा सिंचाई, रसायनिक मलका लागि निर्देशिका नै बनाएर सहकारीमार्फत वितरण, नवीनतम प्रविधि स्थलगत प्रदर्शन गर्नुका साथै किसानमैत्री प्रविधिहरूको प्रयोगलाई प्राथमिकतामा राखिएको बताउँदै उपमहानगरका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चक्रपाणी शर्माले बताए । 

दैनिक दुई हजार किलो च्याउ उत्पादन हुँदै

सहरी कृषि प्रवर्द्धनलाई थप प्रभावकारी गराउने गरि अहिले प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना अन्तर्गत बुटवलमा दुईवटा च्याउ पकेट क्षेत्र र धानको बीउ पकेट क्षेत्र निर्धारण गरिएको छ । बुटवलमा च्याउको माग धान्ने गरि र धान खेती हुने ठाउँमा गुणस्तरीय धानको बीउको माग थेग्ने गरि पकेट क्षेत्र निर्धारण गरिएको छ । 

भिजन कृषि सहकारी संस्था बुटवल–१३ ले सञ्चालन समन्वय समिति नै बनाएर च्याउको उत्पादन गरेको छ । आधुनिक तरिकाले २० वटा डूमहाउस निर्माण गरेर कन्य च्याउको उत्पादन भइरहेको समितिका सचिव तथा उद्यमी महिला अगुवा जमुना पोखरेलले बताइन ।

यस्तै बुटवलको वडा नं १८ मा पनि व्यवस्थित डूमहाउस निर्माण गरेर कन्यच्याउको उत्पादन गरिएको छ । वडा नं. १८ मा बुटवल जैविक तरकारी उत्पादन कृषक समूह गठन गर्दै च्याउ उत्पादन गरिएको समन्वय समितिका संयोजक खिलेन्द्र पुन मगरले बताए । 

प्रधामन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना अन्तर्गत छनौट भएका च्याउ खेतीका यी दुई ठाउँमा कम्तिमा दुई हजार किलो च्याउको बीउ प्रयोग गरिएको उपमहानगरका कृषि विकास शाखा प्रमुख सन्तोष जिसीले बताए । त्यस क्षेत्रका किसान, अगुवाहरुको समन्वय समिति गठन गरेर प्राविधिक तहको ज्ञान र सीपसमेत सिकाइएको प्रमुख जिसीले जानकारी गराए । 

यहीँ कार्यक्रमलाई अझ प्रभावकारी बनाउन वडा नं. १६ मा रहेको आदर्श कृषि सहकारी मार्फत् चार सय रोपनी भन्दा धेरै क्षेत्रफलमा धानको बीउ उत्पादन गर्नेगरि पकेट क्षेत्र निर्धारण गरिएको थियो । सोही अनुरुप गुणस्तरीय धानको बीउ उत्पादनका लागि सक्रिय भएको सहकारीका कार्यक्रम संयोजक चन्द्रकान्त आचार्यले बताए । 

स्वदेशी उत्पादन् बढ्दै
कृषि उत्पादकत्व बृद्धिका लागि प्राविधिकसहितको अध्यय्न कार्यदल बनाएर बुटवल उपमहानगरले सहरी कृषि प्रवद्र्धन कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ । यसले स्वदेशी तरकारीको उत्पादकत्व बढाएको छ । पहिले फुल रोप्ने वा त्यसै छाड्ने ठाउँमा अहिले कम्तिमा हरियो धनिया रोप्न थालिएको छ । जग्गा भएका ठाउँमा व्यवसायिक रुपमै र नभएका ठाउँमा कौसी तरकारी खेती भइरहेको बताउँदै बुटवल उपमहानगरपालिकाका अनुगमन समतिकिा संयोजक समेत रहेकी उपप्रमुख गुमादेवी आचार्यले किसानमा प्रोत्साहन जगाउन आफुहरु सफल रहेको दाबी गरिन् ।

अहिले पकेट क्षेत्रका रुपमा च्याउको खेती भइरहेका दुई ठाउँमा मात्र दैनिक दुई हजार किलो च्याउ उत्पादन शुरू भइसकेको छ । अधिकांश भारतीय उत्पादन विक्री वितरण हुँदै आएको बुटवलको तरकारी तथा फलफूलको थोक कृषि उपज केन्द्रमा पछिल्लो समयमा स्थानीय उत्पादन बढ्दै गएको छ ।

खेतीयोग्य ठाउँमा व्यवसायिक रुपमा र खेतबारी नभएका ठाउँमा घरको छत तथा कौसीमा फलाइएका विभिन्न जातका तरकारीलाई बुटवल उपमहानगरपालिकाले प्रवद्र्धन गरिरहेकाले किसानमा हौसला बढेको र अरु समुुदायमा पनि उत्पादनमा चासो बढाएको पाइएको उपप्रमुख आचार्यको भनाइ छ । 

धान र गहुँ धितो राखेर अनुदान
बुटवल उपमनगरपालिकाले मुलुकमै पहिलो पटक किसानहरुको धान धितोमा राखेर कृषि ऋण प्रदान गर्ने प्रक्रियाको सुरुवात गरेको थियो । उपमहानगरले अनुदानका रुपमा किसानलाई वितरण गरेको मौलिक पोषक विऊबाट उत्पादित धानलाई धितोका रुपमा राख्ने व्यवस्था मिलाइएको छ । चालु आवका लागि पाँच सय मेट्रिक टन धान र दुई सय ७५ मेट्रिक टन गहुँलाई धितो राखेर किसानले अनुदान लिनेगरि उपमहानगर सहकारीका बीचमा सम्झौता भएको छ । 

सोही क्षेत्रमा अहिले उन्नत जातको धान र गहुँको बीउसमेत उत्पादन शुरू भएको छ । धानखेतीका लागि उपयुक्त योजना अनुसार हालै बुटवल–१४ सेमलारमा रहेको सिम्रीक कृषि सहकारी संस्था र बुटवल उपमानरपालिकाको बीचमा समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरिएको छ ।