उखु  बेचेर घर खर्च चलाउने र आफ्ना ५ सन्तान तथा २ भाइलाई शिक्षादिक्षा दिलाउने आशमा ३ वर्ष अगाडि सर्लाही गोडैटा नगरपालिका– ११ शिशोरीका रामकल्याण महतोले साहुसँग ३६ प्रतिशत ब्याजमा १ लाख ऋण लिएर ३ बिगाहा जग्गामा उखु लगाए । 

महतोले त्यो बेला ल्याएको ऋण अहिलेसम्म तिर्न सकेका छैनन् । साहुले त्यसमा ब्याज जोडेर ४ लाख पुर्‍याएका छन् ।

त्यो बेलामा १ वर्षमा उखु बेचेर तिर्ने वाचामा ऋण लिएका थिए, तर ३ वर्ष पुग्दा पनि चिनी मिलले पैसा नदिँदा ब्याजको स्याज, स्याजको पनि ब्याज गरेर साहुले ४ लाख पुर्‍याएको महतोले दुखेसो पोखे ।

‘उखु  बेचेर आफ्ना बालबच्चा पाल्छु भनेर उखु  लगाउन ल्याएको १ लाख ऋण अहिले ४ लाख पुग्यो, अब हामीले कसरी ऋण तिर्ने ?’ महतोले आफ्नो दुखेसो पोख्दै भने, ‘अब त सरकारले पनि नहेरे जग्गा बेचेर तिर्ने बेला आयो ।’

‘उखुको ५ लाखभन्दा धेरै पैसा लिनु छ । पैसा लिन बाँकी हुँदाहुँदै पनि अब हामीले खेत बेचेर साहुको ऋण तिर्ने र सडकमा बसेर माग्ने ?’ महतोले सरकारसँग प्रश्न गरे ।

अहिले घरपरिवार चलाउनै समस्या भएको उनले बताए ।

‘घर/परिवार चलाउन पनि समस्या छ । भएको पैसा उखुमा फस्यो । अब हामीले के गर्ने ?,’ महतोले लोकान्तरसँग भने ।

सर्लाही गोडैटा नगरपालिका– ११ माधवपुरका सञ्जयकुमार राउत ऋण लिएर उखुमा लगानी गरेर धेरै ब्याज तिर्न बाध्य भएकामध्ये अर्का किसान हुन् ।

उनले पनि उखु खेतीका लागि साहुसँग ३६ प्रतिशत ब्याजमा २ लाख ऋण ल्याएका थिए । उखु  बेचेर साहुको ऋण तिर्ने र घरपरिवार चलाउने योजनामा ऋण ल्याए तर चिनी मिलले पैसा नदिँदा अहिले ३ वर्षसम्म ब्याज समेत तिर्न सकेका छैनन् । साहुले पैसा नदिए खेत लगिदिने धम्की दिँदै आएको राउतले बताए ।

‘उखु लगाउन ल्याएको २ लाख ऋण अहिलेसम्म तिर्न सकेको छैन । साहुले खेत नै लैजान्छु भन्दैछ,’ राउतले दुखेसो पोखे, ‘अब सरकारले पैसा नमिलाइदिए साहुलाई खेत दिएर सडकमा बास बस्ने अवस्था छ ।’

ग्यारेजदेखि धर्मशालामा बास

आन्दोलनका लागि काठमाडौं आएका किसान यहाँका धर्मशालादेखि ग्यारेजमा बस्दै आएका छन् ।

गौशालाको धर्मशालामा बसेकाहरूले दैनिक ४ सय कोठाभाडा तिर्छन् ।

अध्यक्ष रायका अनुसार बिहान ११ बजेदेखि ४ बजेसम्म माइतीघरमा आन्दोलनमा सहभागी हुन्छन् । 

तर उनीहरूको बस्ने ठेगान भने छैन । आन्दोलन सकिएपछि संघर्ष समितिका अध्यक्ष रामकुमार रायलाई कसलाई कहाँ सुताउने भन्ने चिन्ताले सताउने गर्छ ।

‘हामी अहिले कोही ग्यारेजमा, कोही धर्मशालामा बसेका छौं । आन्दोलन सकिएपछि साथीहरूलाई कहाँ सुताउने भन्ने चिन्ता हुन्छ,’ अध्यक्ष रायले लोकान्तरसँग भने ।

गौशालाको धर्मशालामा २ वटा कोठा लिएर २५ जना किसान बस्दै आएका छन् । बिहान बेलुकाको खाना धर्मशालाको क्यान्टिनमा खाँदै आएको उनले बताए ।

कांग्रेसको जुलुसमा किसानको कुरै उठेन

अघिल्लो वर्षजस्तै यस वर्ष पनि उखु किसानहरू आन्दोलनका लागि राजधानीमा छन् ।

यही बीचमा सोमवार कांग्रेसले देशव्यापी आन्दोलन गर्‍यो ।

काठमाडौंमा पनि कांग्रेसको जुलुस निस्कियो, तर जुलुसमा किसानका नाराले स्थान पाएनन् ।

माइतीघरबाट नेपाली कांग्रेसको जुलुस शान्ति बाटिकातर्फ जाँदै गर्दा उनीहरूले किसानको आन्दोलनमा ऐक्यबद्धता समेत जनाएनन् ।

‘हामीलाई कुन पार्टी ? के पार्टी ? कस्तो पार्टी मतलब छैन । हामीलाई त केवल आफूले दुःख गरेर उत्पादन गरेको उखुको पैसा चाहिएको छ,’ अध्यक्ष रायले भने, ‘हाम्रो आन्दोलनलाई जसले समर्थन गरे पनि हुन्छ, तर हाम्रो पैसा चाहिन्छ ।’