कैलालीको टीकापुर नगरपालिका–५ की दुर्गादेवी कुमाल परम्परागत कृषिखेती गर्दैै आएकी छन् । अहिले उनले आफ्नो मनस्थिति बदल्दै कागती खेतीमा रुचि देखाएका छन् ।

गत आर्थिक वर्षमा रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ आयोजना कृषि कार्यक्रम कार्यान्वयन इकाइले दिएको अनुदानमार्फत् १० कठ्ठा जग्गामा कागती खेती शुरू गरेकी उनी यसलाई व्यावसायिक रूपमा सञ्चालन गर्ने योजनामा छिन् ।

‘मैले कृषिमा केही फरक गर्नकै लागि कागतीखेती शुरू गरेकी हुँ,’ दुर्गाले भनिन्, ‘कागती लगाएको करीब १ वर्ष पुग्नै लागेको छ । अर्को वर्षमा उत्पादन शुरू हुनेछ ।’ कृषि जेटीए अध्ययन गरी कृषि व्यवसायमा लागेकी दुर्गाका अन्य परिवारका सदस्य भने जागिरे पेशामा छिन् । 

उनले कागती खेतीको शुरूआतसँगै मौसमी तथा बेमौसमी तरकारी खेतीसमेत गर्दै आएकी छन् । ‘उत्पादन र आम्दानी राम्रो छ । मेरो अध्ययनको विषय पनि कृषिसम्बन्धी नै भएको हुँदा अरुको भन्दा राम्रो उत्पादन गर्न सफल भएकी छु,’ दुर्गाले भनिन्, ‘बजारीकरणमा समस्या छ । सरकारले उचित  बजारीकरणको व्यवस्था गर्न सके कृषिबाटै सफलता हासिल गर्न सकिन्छ ।’
    
टीकापुर नरगपालिका–३ की खेमा विकले १० हजार ५१० रुपैयाँको लगानीमा २ कठ्ठा क्षेत्रफलमा कागती  रोपेकी छन् । ६ हजार ३८२ आयोजनाको अनुदान र अन्य आफ्नो लगानीमा शुरू गरिएको कागतीखेती राम्रो हुँदै गएको खेमा बताउँँछिन् । उनले छाडा चौपायाका कारण कागतीका बोट बचाउन समस्या भएको बताउँदै अहिले कागतीखेतीलाई आफूले परीक्षणको रूपमा लिएको बताइन् ।

‘मेरो लागि यो नयाँ व्यवसाय हो । यसले उत्पादन कस्तो दिन्छ ? त्यसपछि मात्र थप गर्न सकिने अवस्था छ,’ खेमाले भनिन्, ‘कागतीको बजारीकरणमा समस्या छैन । अहिले पनि प्रतिदाना ५ देखि १० रुपैयाँ तिरेर हामी आफैं पनि प्रयोग गर्दै आएका छौं ।’

लम्कीचुहा नगरपालिका–३ व्यवस्थित नगरका शंकर विष्ट होटल व्यवसाय गर्दै आएका थिए । होटलमा भविष्य नदेखेपछि शंकर कुखुरापालनतर्फ आकर्षित भए । उनले कुखुरापालनसँगै ६ कठ्ठा क्षेत्रफलमा कागती खेतीको शुरूआत समेत गरेका छन् ।

‘अनुदानबाट १९ हजार ८४५ रुपैयाँ अनुदान पाएसँगै कागतीखेती शुरू गरेको हुँ । अहिलेसम्म हेर्दा राम्रै होला जस्तो छ,’ शंकरले भने, ‘त्योसँगै मैले सल्यानबाट समेत कागतीका बिरुवा मगाएर थप गरेको छु ।’

उनले स्थानीय र कडकनाथ कुखुरासँगै बंगुरपालन समेत शुरू गरेका छन् । ४ जनाको परिवारमा शंकर र उनकी पत्नी कृषि क्षेत्रमै लागेका छन् । – झलनाथ खनाल/रासस