इलाम-२ उपनिर्वाचनः ‘मिसन ०८४’ हेरिरहेका दललाई आफ्नै शक्ति जाँच्ने अवसर

इलाम क्षेत्र नम्बर २ मा यही वैशाख १५ मा हुन गइरहेको उपनिर्वाचनको प्रचारप्रसारमा शीर्ष नेताहरूको खटाइ देख्दा लाग्छ उनीहरू आउँदाे २०८४ मा गठबन्धन नगरी एक्लै चुनाव लड्ने सन्देश दिइरहेका छन् । यस निर्वाचनमा आफ्नो दललाई जिताएर उनीहरू ‘मिसन–८४’ को शुरूवात गरिरहेको लख काट्न गाह्रो छैन ।  

छोटो समयमा ह्वात्तै उदाएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)देखि नेकपा (एमाले)सम्मले यसअघि नै मिसन–८४ घोषणा गरिसकेका थिए । गठबन्धन टुटेपछि नेपाली कांग्रेसलाई पनि अब मिसन– ८४ को मुद्दा बोक्नुको विकल्प छैन । 

मुख्यतः इलाम–२ मा ४ जना उम्मेदवारबीच प्रतिस्पर्धा हुने आकलन गरिएको छ । एमाले र माओवादी केन्द्रका साझा उम्मेदवार बनेका सुहाङ नेम्वाङ, कांग्रेसका डम्बर खड्का, रास्वपाका मिलन लिम्बू र स्वतन्त्र उम्मेदवार डकेन्द्रसिंह थेगिमबीच प्रतिस्पर्धा हुने अनुमान गरिएको छ । 

इलामको चुनाव जिते मिसन–८४ मा सफल हुने उद्देश्यका साथ प्रमुख दलहरूका शीर्ष नेता इलाम–२ मा खटिएको आफूले महशुस गरेको इलाम बहुमुखी क्याम्पसका सहप्राध्यापक दीपेन्द्र दुलाल बताउँछन् । 

इलाम–२ विगतमा एमालेले जित्दै आएको क्षेत्र हो । यस क्षेत्रमा पुनः चुनाव जितेर आफ्ना स्वर्गीय उपाध्यक्ष सुवास नेम्वाङको  ‘ब्रान्ड’लाई कायम राख्ने रणनीतिमा एमाले छ । अर्कोतिर कांग्रेस पनि यसपटक जसरी भएपनि एमालेको वर्चश्व तोड्ने मनस्थितिमा देखिन्छ ।

यसअघि माओवादीसहितको गठबन्धनबाट चुनाव लडेको कांग्रेस यो पटक इलाम–२ को उपनिर्वाचनमा एक्लै चुनाव जित्न सकिने सन्देश दिनका लागि खटेको छ । उसले मत सर्वेक्षण गर्नेदेखि लिएर अन्य गतिविधिका लागि आफ्ना सबै जनशक्ति परिचालन गरिरहेको छ । हिजो गठबन्धनको विरोध गर्दै आएका इतर समूहका नेताहरू अहिले संस्थापन पक्षबाट उम्मेदवार बनेका डम्बर खड्कालाई जिताउन लागिपरेका छन् । डा शेखर कोइराला, गगन थापा लगायतका नेताहरू सक्रिय रहेका हुन् । 

खड्कालाई चुनाव जिताएर उनीहरू एक्लै पनि कांग्रेस सक्षम छ भनेर देखाउन चाहन्छन् ।

एमालेले पनि आफ्नो विरासत धान्न इलाम–२ मा जसरी भएपनि जित्ने र मिसन–८४ को आधार तयार गर्ने योजनामा देखिन्छ । यसका लागि उसले स्व नेता नेम्वाङका छोरा सुहाङलाई उम्मेदवार अघि सारेको छ । उनलाई माओवादी केन्द्रले पनि साथ दिएको छ । 

इलाम गएर एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले ८४ मा एकल बहुमत ल्याउने दाबीसमेत गरेका थिए । 

अर्कोतिर रास्वपा पनि इलाम–२ को उपनिर्वाचन जितेर मिसन–८४ मा ठूला दललाई चुनौती दिनसक्ने सन्देश दिन चाहिरहेको छ । रास्वपा तनहुँमा जस्तै यस क्षेत्रमा पनि ‘सरप्राइज’ दिने लक्ष्यमा छ । यसका लागि उसले युवा उम्मेदवार मिलन लिम्बूलाई अघि सारेको छ । अहिले इलाममा रास्वपाले केन्द्रको सबै शक्ति लगाइरहेको छ । सभापति रवि लामिछानेले चुनावी कार्यक्रमलाई सम्बोधन नगरिसकेका छन् भने रास्वपाका सबै सांसद तथा केन्द्रीय नेताहरू यही क्षेत्रमा डेरा जमाएर बसिरहेका छन् ।

 कोशी प्रदेशको नामकरणपछि असन्तुष्ट बनेर आन्दोलनरत रहेको पहिचान पक्षधरले पनि आफ्नो छुट्टै उम्मेदवार उठाएका छन् । मुढा चुनाव चिन्ह लिएर ४१ वटा घटकको साझा उम्मेदवार बनेका थेगिम पहिचानको मुद्दा बलियो बनाउन जित्दै पर्ने दबाबमा छन् । 

सबैको ध्यान खिचेको इलाम–२ ले कस्तो परिणाम ल्याउला भनेर पर्खन अब १ हप्ता पर्खनु पर्नेछ । यही वैशाख १५ गते इलाम–२ मा उपनिर्वाचन हुँदैछ ।  यो उपनिर्वाचन पुराना र नयाँ दलहरूबीचको प्रतिस्पर्धासमेत बनेको छ ।  

के छ विगतको अवस्था ?  

गत निर्वाचनमा इलाम–२ मा मुख्य दुई दलबीच प्रतिस्पर्धा भएको थियो । २०७९ मा भएको निर्वाचनमा ३० हजार २० मत ल्याएर एमालेका सुवास नेम्वाङले विजयी भएका थिए  । कांग्रेसका डम्बर खड्काले भने २९ हजार ६ मत ल्याएका थिए । उनी नेम्वाङसँग ११४ मतले मात्र पराजित भएका थिए । यसर्थ कांग्रेस यो पटक नजिजन उल्टिनेमा आशावादी देखिन्छ । तर त्यसबेला खड्कालाई माओवादी केन्द्र र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)लगायत गठबन्धन दलले सहयोग गरेका थिए । अहिले दुवै दल कांग्रेसको साथमा छैनन् । यस्तोमा कांग्रेसलाई सहज भने छैन ।

यसअघि यस क्षेत्रमा एमालेको समानुपातिक मत २६ हजार ५६२ रहेको छ भने कांग्रेसको २२ हजार ३३३ रहेको छ । माओवादी केन्द्रको मत ५ हजार १५३ छ । यस्तै एकीकृत समाजवादीले ५८६ मत ल्याएको थियो  । यसपटक उसका आफ्नै उम्मेदवार छन् । 

इलाम–२ मा चुलाचुली, माङ्सेबुङ, फाकफोकथुम गाउँपालिका तथा देउमाई, इलामका १–९, ११ र १२ र माई नगरपालिकाका ३ वटा वडा समेटिएका छन् ।     

इलाम–२ मा पुरुष ५८ हजार ७८४ जना, महिला ५६ हजार ५५६ जना  र अन्य २ जना गरी गरी १ लाख १५ हजार ३४२ जना मतदाता छन् । मतदानका लागि १४९ वटा मतदान केन्द्र र ७९ वटा मतदानस्थल रहने आयोगले जनाएको छ ।