काठमाडौं– नेपाल वायु सेवा निगमले वाइडबडी विमान खरिदका क्रममा प्रक्रिया नपुर्‍याएको र त्रुटि नै त्रुटि गरेको पाइएको छ ।

सार्वजनिक खरिद अनुमगन कार्यालयको प्रतिवेदन अनुसार निगमको वाइडबडी विमान खरिदमा गम्भीर त्रुटि रहेको पाइएको हो । कार्यालयले प्रतिनिधि सभाको सार्वजनिक लेखा समितिमा पेश गरेको प्रतिवेदनमा निमगले विमान खरिदमा प्रक्रिया मिचेको उल्लेख छ ।

सार्वजनिक लेखा समितिको निर्देशन अनुसार एकसाता समय लगाएर तयार पारेको प्रतिवेदनमा निगमले विमान खरिदका क्रममा प्रक्रिया नपुर्‍याएको उल्लेख छ । ‘लागत अनुमान गर्दा एयर बसको वर्तमान मूल्यलाई नहेरी, ८ वर्ष अघिको मूल्यमा समायोजन निर्धारण गरेको र १ हजार घण्टासम्म उडान गरेको विमान खरिद गर्न खोजिएको विषयलाई अनुमान गर्दा समायोजन गरिएको छैन,’ प्रतिवेदनमा भनिएको छ ।

त्यस्तै ‘विमान खरिद गर्ने सम्बन्धमा निर्णय गर्दा सो सरह उल्लेख नगरेर सिधै ए ३३०–२०० नै किटान गरेपछि सो विमान निर्माता कम्पनी एयरबस बाहेक अन्य नरहेको स्पष्ट भइसकेको अवस्थामा विमान खरिद गर्ने सम्बन्धमा सार्वजनिक खरिद ऐनका प्रबन्धको विश्लेषण गरेको देखिएन,’ प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

प्रतिवेदन अनुसार निगमले वाइडबडी विमान खरिदमा सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २ को गम्भीर उल्लंघन गरेको छ ।

सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २ को खण्ड ‘ग’मा परिभाषित गरिएको माल सामानको परिभाषामा विमान पनि पर्ने हुँदा रिक्वेस्ट फर प्रपोजल (आरएफपी)मार्फत् खरिद गर्ने प्रक्रिया नरहेको अवस्थामा निगमले आरएफपी मार्फत् खरिद  गरेकाले सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २ को उल्लंघन गरेको प्रतिवेदनमा भनिएको छ । त्यस्तो अवस्थामा आरएफपीले अन्तर्राष्ट्रिय खुला बोलपत्रसँग मेल नखाने समेत प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

त्यसैगरी निगमले आरएफपी प्रक्रिया समेत अस्पष्ट राखेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । ‘आरएफपी ऐनमा व्यवस्था भएबमोजिमको बोलपत्रलाई भनिएको हो कि अन्य छुट्टै विधि÷प्रक्रिया निर्धारण गरिएको हो स्पष्ट छैन ।’

निगमले विमान खरिदमा सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा १३ को उपदफा २ समेत उल्लंघन गरेको छ । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा १३ को उपदफा २ मा बोलपत्र मार्फत् सामान खरिद गर्दा आरएफपीमा उल्लेख गर्नु पर्ने प्रावधान रहेकोमा निगमले उल्लेख नगरेको प्रतिवेदनले औंल्याएको छ ।

प्रतिवेदन अनुसार आरएफपीमा मूल्यको संरचना बोल अंक मुद्रा उल्लेख गरिएको छैन । त्यस्तै बोलपत्र मूल्यांकन र छनोट गर्ने आधार र तरिका समेत आरएफपी उल्लेख छैन । मालसामान वा निर्माण कार्यको छुट्टाछुट्टै समूह र प्याकेज बनाएर खरिद गर्नुपर्ने भए पनि निगमले त्यस्तो समूह र प्याकेज तथा सोको मूल्यांकन गर्ने तरिका उल्लेख नगरिकनै विमान खरिद गरेको सार्वजनिक खरिद अनुमगन कार्यालयले तयार पारेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

त्यस्तै निगमले बोलपत्र मान्य हुने अवधि, बोलपत्र कार्यसम्पादन वा अन्य आवश्यक कुराका लागि दिनुपर्ने जमानतको रकम, किसिम, मान्य ढाँचा र मान्य अवधि उल्लेख नगरिकनै विमान खरिद गरेको छ ।
त्यस्तै निगमले विमान खरिदका क्रममा सो ऐनको दफा ५२ समेत मिचेको सार्वजनिक खरिद अनुमगन कार्यालयले जानकारी दिएको छ । 

‘दफा ५२ बमोजिम खरिद सम्झौदाका शर्तहरू र सो सम्झौता लागू हुने तरिका उल्लेख नभएको देखियो,’ प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘स्वार्थ बाझिने भएमा बोलपत्र उपर कारवाही नहुने वा जालसाजी वा भ्रष्टाचार गरेमा हुने कानून कारवाहीसम्बन्धी जानकारी उल्लेख नभएको पाइयो ।’

सार्वजनिक निकायले बोलपत्रसम्बन्धी कारवाही गर्दा गरेको त्रुटि वा निर्णयविरुद्ध पुनरावलोकनका लागि बोलपत्रदाताले निवेदन दिन सक्ने आवस्थामा नेपाल वायु सेवा निगमले विमान खरिदका क्रममा सो उल्लेख नगरेको कार्यालले जानकारी दिएको छ ।

त्यस्तै खरिद सम्झौताका शर्तहरू बोलपत्रमा नरहेको र फरक शर्तमा बोलपत्र मूल्यांकनका आधार के हुने समेत निगमले नखुलाएको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

सार्वजनिक खरिद ऐन २०६३, को दफा ५२ मा खरिद सम्झौता र सोका शर्तहरू तय गर्दा उल्लेख हुनुपर्ने बोलपत्रसम्बन्धी कागजात उल्लेख हुनु पर्नेमा आपूर्ति समय, कार्य सम्पादन गर्नु पर्ने समय वा म्याद थप गर्न सकिने वा नसकिने अवस्था निगमले उल्लेख गरेको छैन ।

बुधवार बसेको प्रतिनिधि सभाको सार्वजनिक लेखा समिति बैठकले सोही प्रतिवेदनका आधारमा थप अध्ययन गर्न उपसमिति गठन गरेको छ ।

समितिका सभापति भरत शाहले महालेखा परीक्षक कार्यालयको प्रतिवेदन र सार्वजनिक खरिद अनुमगन कार्यालयको प्रतिवेदनका आधारमा उपसमितिले अध्ययन गर्ने बताए । नेपाली कांग्रेसका सांसद राजन केसीको संयोजकत्वमा गठित उक्त उपसमितिलाई १५ दिनभित्र प्रतिवेदन समितिमा पेश गर्न समय सीमा दिइएको समेत सभापति शाहले जानकारी दिए ।