रूपन्देहीको भैरहवामा निर्माणाधीन गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण अन्तिम चरणमा पुगेसँगै विमानस्थल चिटिक्क देखिन थालेको छ । 

भौतिक संरचना निर्माण कार्य करीब सकिन लागेसँगै विमानस्थलले आकार लिएको तस्वीरहरूमा देख्न सकिन्छ ।

विमानस्थल आयोजनाले भौतिक संरचना निर्माण अन्तिम चरणमा पुगेको जनाएको छ । आयोजना प्रमुख प्रवेश अधिकारीले भौतिक पूर्वाधार निर्माण कार्य झण्डै सकिन लागेको बताए ।

‘हामी निर्माणको अन्तिमको चरणमा पुगेका छौं,’ अधिकारीले भने, ‘अब फिनिसिङ र उपकरण जडानको काममा मात्र बाँकी छ । भौतिक पूर्वाधारको काम भनेको धावनमार्ग वरिपरिको सडक (पेरिमिटर) बनाउने मात्र हो ।’ 
अहिलेसम्म विमानस्थलको काम ९१ प्रतिशत सम्पन्न आयोजनाको भनाइ छ ।  

‘लकडाउन’मा पनि निर्माणको काम नरोकिएको विमानस्थलमा अहिले पनि ३० चिनियाँ सहित ३ सय कामदारले धमाधम काम गरिरहेका छन् । धावन मार्गका लागि लाइट र ‘कनभेयर बेल्ट’ (यात्रुका व्याग घुमेर आउने ठाउँ) का उपकरण जडान गर्ने काम बाँकी छ । 

ती उपकरण चीनबाट नेपालतर्फ पठाइएपनि ल्हासामा रोकिएका छन् । नेपालका लागि हिँडेका गाडी गएको असार १० गतेदेखि बाटोमै रोकिएका छन् । उपकरण नेपाल भित्र्याउनका लागि विभागीय रूपमा समन्वयको काम भइरहेको छ । 

महत्त्वपूर्ण मानिने उपकरण जडानका लागि चीन, थाइल्याण्ड, अमेरिका र अष्ट्रेलियाबाट इञ्जिनीयरहरू आउनुपर्ने हुन्छ । तर, कोरोना महामारीले विश्व नै आक्रान्त बनाएको अवस्था ती मुलुकहरूमा कहिले कामदार आउँछन्, कहिले जडान हुन्छ भन्ने प्रश्न अझै अनिश्चित जस्तै छ । सरकारले आउँदो भदौ १ गतेबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान शुरू गर्ने बताएको छ ।

चिनियाँ कम्पनी नर्थ वेष्ट सिभिल एभिएसनले सन् २०१४ डिसेम्बर ३१ मा ६ अर्ब २२ करोड ५१ रुपैयाँमा ग्लोबल टेण्डरमार्फत् विमानस्थल निर्माणको ठेक्का लिएको थियो । 

आयोजना प्रमुख अधिकारीले लोकान्तरसँग थपे, ‘केही यस्ता उपकरणहरू हुन्छन्, जुन त्यो क्षेत्रको विज्ञ (इञ्जिनीयर)ले मात्र गर्न सक्छन् । महत्त्वपूर्ण केही उपकरण जडानको लागि युरोपीयन मुलुकबाट नै इञ्जिनीयरहरू ल्याएर जडान गर्नुपर्छ । हामी उडान सुचारू भएपछि उनीहरूसँग समन्वय गरेर सामान ल्याउनका लागि पहल थाल्नेछौँ ।’ 

विमानस्थल राष्ट्रिय गौरवको आयोजना हो । विमानस्थल सिद्धार्थनगर नगरपालिका वडा नम्बर ४, ७, १०, ११ र मायादेवी गाउँपालिका वडा नम्बर ७ को ८१० बिगाहा क्षेत्रफलमा फैलिएको छ, जसमध्ये १ हजार ७४० परिवारको ५०० बिगाहा जग्गा स्थानीयको अधिग्रहण विमानस्थलका लागि प्रयोग गरेको थियो । आयोजनाले स्थानीयलाई मुआब्जा वितरणमा २३ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने बताएको छ, त्यसमध्ये अहिलेसम्म २१ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ वितरण गरिसकिएको छ । 

निर्माणको काम अन्तिम चरणमा पुग्दा समेत विमानस्थल सञ्चालनका लागि आवश्यक पर्ने ‘एयर रूट’ विषय टुंगो लाग्न सकेको छैन । एयर रूटका लागि अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उड्डयन संगठन (आईकाओ)सँग नेपाल र भारतको प्राविधिक टोलीले अध्ययन गरेर टुंगो लगाउनुपर्ने हुन्छ । 

संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्यन मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता राजन पौडेलले विमानस्थल सञ्चालनमा लागि आवश्यक एयर रुट परमिट टुंगो लाग्न नसकेको बताए । पौडेलले लोकान्तरसँग भने, ‘यो विषय छलफलकै क्रममा छ । नेपालले मात्र टुङ्ग्याएर हुँदैन, नेपाल, भारत र आईकाओसँग जोडिएको छ । विमानस्थल निर्माण पूरा भइसक्दा रुट अनुमतिको विषय पनि टुंगो लाग्छ ।’

विमानस्थलको निर्माणमा म्याद डिसेम्बरसम्मका लागि थप गरिएको छ । 

पछिल्लो दुई वर्षमा विमानस्थलले सबैभन्दा धेरै ४० प्रतिशत भौतिक प्रगति हासिल गरेको हो । तत्कालीन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले २०७१ साल माघ १ गते विमानस्थलको शिलान्यास गरेका थिए । पटक–पटकको विवादले दुई वर्ष विमानस्थल निर्माणको काम गिजोलिएको थिए ।

तत्कालीन संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्ड्यनमन्त्री स्व. रवीन्द्र अधिकारीले स्थानीयको जग्गा अधिग्रहण गरेर दिनुपर्ने रकम भुक्तानी गरी सबै समस्या समाधान गरेपछि विमानस्थलले निर्माणको गति लिएको थियो ।

एसियाली विकास बैंक (एडीबी) को ४० दशमलव ५ प्रतिशत ऋण तथा १८ प्रतिशत अनुदान रहेको छ । लुम्बिनीमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरण गर्ने सबै जहाज अवतरण गर्न सक्छन् ।

विमानस्थलको दीर्घकालीन लक्ष्य दैनिक १६ हजार यात्रुलाई सेवा दिने रहेको छ । 

दैनिक १६ हजारका दरले वार्षिक करीब ६० लाख यात्रु विमानस्थल भएर यात्रा गर्ने सरकारी आंकलन छ । विमानस्थलमा सौर्य ऊर्जामार्फत १० मेघावाट विद्युत् उत्पादन गर्ने गर्ने गरी काम अगाडि बढाइएको छ ।

एडीबीको अनुदानमा सौर्य ऊर्जा जडान गरिनेछ । विमानस्थललाई प्रदूषणरहित विमानस्थलको रूपमा विकास गर्ने गरी नेपालमै पहिलो प्रयोगको थालनी गरिएको हो । गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी नजिकैको यो विमानस्थल सञ्चालनमा आएसँगै लुम्बिनीमा पर्यटकको संख्या वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ ।

विमानस्थल निर्माण अन्तिम चरणमा पुगेसँगै यहाँको निजी क्षेत्र उत्साहित भएको छ । यहाँ पछिल्लोसमय पर्यटनलक्षित होटलमा ठूलो लगानी भएको छ ।