निर्माणाधीन बुटवल–नारायणगढ सडक विस्तारको कामले गति लिँदैछ । तिहार अघिसम्म सडक निर्माणको काम शून्यप्रायः थियो ।

साना–ठूला पुल, कल्भर्ट, नाली निर्माणदेखि सडक चौडा गर्ने काम अहिले धमाधम भइरहेको छ । भत्किएको २ लेनको सडकलाई ‘सिक्स’ र ‘फोर’ लेनमा विस्तारसहित स्तरोन्नति गरिँदैछ ।

पूर्वपश्चिम राजमार्गको मध्य खण्डमा पर्ने महत्त्वपूर्ण सडक विस्तार आयोजना कोरोना महामारी तथा ‘साइट क्लीयर’ र रूख कटानमा ढिलाइ हुँदा अगाडि बढ्न सकेको थिएन । कोरोनाको तेस्रो लहर तीव्र रूपमा फैलिए पनि अहिले आयोजनाको काम लयमा फर्किएर धमाधम भइरहेको छ ।

हालसम्म आयोजनाको कूल भौतिक प्रगति जम्मा १५ प्रतिशत मात्रै भएको छ । आर्थिक केन्द्र बुटवल र पर्यटकीय केन्द्र चितवनको नारायणगढलाई ‘फास्ट ट्रयाक’ सडकले जोड्ने गरी ३ वर्षअघि सडक विस्तार आयोजना शुरू भएको हो । 

परियोजनाको दाउन्ने पश्चिम खण्डका सिनियन इन्जिनीयर प्रदीपराज शाक्यले दैनिक ७०० कामदार लगाएर पश्चिम खण्डको काम धमाधम चलिरहेको बताए । ‘अब हामीलाई १ मिनेट ढिला गर्ने पनि छुट छैन,’ शाक्यले लोकान्तरसँग भने, ‘पुल निर्माण, कल्भर्ट, र सडक चौडा गराएर माटो भर्ने काम भइरहेको छ । दाउन्ने पश्चिमतर्फ २२ किलोमिटर क्षेत्रमा काम धमाधम चलेको छ ।’ 

शाक्यले थपे, ‘यो सडक २४सैं घण्टामा १ मिनेट पनि रोक्न नमिल्ने सडक हो तर आवतजावतलाई कुनै अवरोध नगरी तीव्रताका साथ काम भइरहेको छ ।’ 

ढलान लगायतका ठूला कामहरू रातिको समयमा पनि भइरहेका छन् । सडकमा दैनिक साना–ठूला गरी १० हजार सवारीसाधन ओहोरदोहोर गर्छन् । 

पश्चिम खण्डमा ११ वटा साना पूल बनेका छन् । भूमही, तुरिया र घोडाहा खोलामा बन्ने ६ वटा पूलहरूको फाउन्डेन निर्माणको काम भएको छ भने ३३ वटा कल्भर्ट बनेका छन् ।

दाउन्ने पूर्व र पश्चिम गरी २ खण्डमा विभाजन गरेको सडक निर्माण कार्य भइरहेको छ । पश्चिम खण्डमा ४८.५ किलोमिटर पर्छ । कूल ११४ किलोमिटर सडकको पूर्व खण्ड ६५ किलोमिटर छ । 

३६ महिनामा सक्ने गरी २०७५ चैत ८ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले बुटवलमा सडक विस्तार कामको शिलान्यास गरेका थिए । सडक विस्तारको योजनाकार एमाले उपाध्यक्ष पौडेल हुन् ।

आयोजना हेर्ने पूर्वी खण्डका इन्जिनीयर रमेश दृष्टीले २ महिनायता सडक निर्माणको काम धमाधम भइरहेको र म्याद थप गरेरै काम छिटो सक्नुपर्ने बताए । दृष्टीका अनुसार पूर्वी खण्डमा १२ प्रतिशत काम भएको छ ।

पूर्वी खण्डमा अझै ‘साइट क्लीयर’ गर्न बाँकी रहेको छ । पूर्व खण्डमा पनि अहिले दैनिक ५०० भन्दा बढी कामदारले निरन्तर काम गरिरहेका छन् ।  

काम सक्नुपर्ने मिति नजिकिँदै जाँदा सडक विस्तारको ठेक्का लिएको चिनियाँ कम्पनीले काम सक्न २ वर्ष थप समय मागेको छ । सडक निर्माण सम्पन्न गर्ने मिति २०७८ चैत (२२ मार्च २०२२) मा सकिँदैछ । कोरोनाको कारण देखाउँदै निर्माण कम्पनी चाइना स्टेट इन्जिनीयरिङ कर्पोरेसनले आयोजनाको म्याद थप्न आग्रह गरेको छ । कर्पोरेसनले सडक विस्तारको म्याद २ वर्ष थप्न माग गर्दै कन्सल्टेन्टलाई पत्र बुझाएको छ । सडक निर्माणको सबै काम कन्सल्टेन्टले हेर्छ ।

एमाले उपाध्यक्ष तथा पूर्व अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले बुटवल–नारायणगढ सडक विस्तारको काममा ढिलासुस्ती नगर्न आग्रह गरे । कोरोना महामारी र विभिन्न व्यवधानले अप्ठ्यारो परे पनि अब सडक जतिसक्दो छिटो निर्माण गर्न निर्माण कम्पनी र सरकारको ध्यानाकर्षण गराए ।

गृहजिल्ला जोड्ने सडकको अवलोकनदेखि सडकको कार्यप्रगतिबारे पौडेलले चासो राख्दै आएका छन् । 

सडकको अधिकांश भाग वन क्षेत्रमा पर्ने भएकाले मध्यवर्ती क्षेत्रमा वन्यजन्तुमैत्री पुल समेत निर्माण हुने गरी ठेक्का सम्झौता भएको थियो । गत वर्षायाम र दशैंतिहारमा सडकमा खाल्डाखुल्डीले हैरान हुँदै यात्रुले धेरै सास्ती खेपेका थिए । साढे २ घण्टाको सडक यात्राको दूरीमा अहिले पनि ५–६ घण्टा न्यूनतम समय लाग्ने गर्छ । भारतबाट आउने मालबाहक ट्रकदेखि काठमाडौंबाट पश्चिमका विभिन्न जिल्लामा जाने गाडीका लागि यो एक मात्र सडक हो । 

वर्षायाममा दाउन्ने क्षेत्रका धेरै ठाउँमा झरेको पहिरो हालसम्म नहटाउँदा गाडीहरू जाममा पर्ने गर्छन् । सडकको डिभाइडरलाई हरियाली बनाइने ठेक्का सम्झौतामा उल्लेख छ । सडकले पूर्वी नवलपरासी, पश्चिम नवलपरासी र रुपन्देही गरी ३ जिल्लालाई जोड्ने छ । 

एसियाली विकास बैंकको ऋण सहयोगमा बन्ने सडकको लागत १६ अर्ब ९९ करोड ५२ लाख रुपैयाँ छ । पूर्व खण्ड दाउन्ने–गैंडाकोट खण्डको लागत ९ अर्ब १३ करोड १८ लाख ९५ हजार र पश्चिम खण्डको दाउन्ने–बुटवलको लागत ७ अर्ब ८६ करोड ३४ लाख रुपैयाँ छ ।

कूल लागतमध्ये एसियाली विकास बैंक (एडीबी) ले ८५ प्रतिशत रकम ऋण उपलब्ध गराएको छ भने बाँकी रकम नेपाल सरकारकै लगानी हुनेछ । पूर्वपश्चिम राजमार्ग विक्रम संवत् २०२२ सालमा तत्कालीन राजा महेन्द्रको सडक बनाउने योजना अनुसार शिलान्यास भई २०२८ सालमा निर्माण सम्पन्न भएको थियो । 

सडक निर्माण पूरा भएपछि बुटवलबाट नारायणगढ डेढ घण्टामै पुग्न सकिने छ । यातायात व्यवसायीले सडक खराब हुँदा सवारीसाधन छिटो–छिटो बिग्रिने समस्या आएको भन्दै निर्माणको कामलाई चाँडोभन्दा चाँडो सक्न आग्रह गर्दै आएका छन् ।