भनिन्छ खसीको टाउकोबाट दाँत र खपरबाहेक सबै खान मिल्छ । खसीको टाउकोको परिकार रुचाउने पारखी धेरै हुन्छन् । खसीको टाउकोबाट दर्जनौं ब्यञ्जन बनाउन मिल्ने हुँदा यसमा धेरैको चाख जान्छ । खसीको मासुभन्दा टाउकोको मूल्य आधाजस्तो सस्तोसमेत पर्छ । यसैले खसी काट्नुअघि नै टाउको पहिल्यै बुक गर्ने गरेको पाइन्छ ।

खसीको टाउको केलाउने पनि एक कला हो । यो एक व्यावसायिक रुपमा मासु काट्ने बुचरले मात्र गर्न सक्छ, नत्र बिग्रने डर हुन्छ । टाउकोबाट सबै अङ्ग–अङ्ग छुट्याएर केलाउन सकेमात्र यसका मिठास र छुट्टाछुट्टै परिकार तयार गर्न सकिन्छ ।  नत्र हड्डी, खप्परको झुर्का र दाँत मासुको भागमा मिसिन जान्छ र परिकारहरू खराब हुन जान्छन् ।

खसीको टाउकोलाई राम्ररी केलाएर काटेपछि नुन र बेसार हाल्नुपर्छ । त्यसलाई उसिनेपछि चिस्याएर हड्डी छ्य्ट्याउनु पर्छ । तोरीको तेलमा भुटेर मुस्ताङ्गे टिमुरे छोप लगाउनु पर्छ । स्न्याक्सको रुपमा खाँदा यो निकै स्वादिष्ट र स्वास्थ्यवर्द्धक हुन्छ । कतिलाई उसिनेको पनि मन पर्छ भने कतिलाई साँधेर खान । कतिलाई छोइला बनाएको पनि मन पर्छ । बिर्यानी बनाएर खाँदा पनि खसीको टाउकाको मासु स्वादिष्ट हुन्छ । 

खसीको टाउको भुटुवा बनाएर खाँदा त झनै छुट्टै मज्जा आउँछ । टाउकाको चिल्ली पनि स्वादिष्ट स्न्याक्स बन्छ । खसीको टाउकोको सुप त झनै स्वादिष्ट र स्वास्थ्यवर्द्धक मानिन्छ । विदेशतिर हेर्ने हो भने कतिले ३ देखि ४ घण्टा उसिनेर खान्छन्  भने कसैले स्टू बनाएर खान रुचाउँछन् । भारत, पाकिस्तान, श्रीलंका, बङ्गलादेश, अफगानिस्तानजस्ता दक्षिण एसियाली क्षेत्रका देशहरूले खसी, भेडा या च्याङ्ग्रा खुब रुचाउने गर्छन् । यसले गर्दा यिनलाई विविध परिकारमा ढालेर बनाउने गर्छन् । यीमध्ये धेरैजस्तो देशले आ–आफ्ना स्वादमा ढालेर करी बनाइ चामल या रोटीसँग खान बढी रुचाउँछन् ।

खसीको टाउकोको मासुलाई छिटो पकाउन या गाल्न प्रेसर कुकर प्रयोग गरिन्छ । ५ या ६ सिठ्ठी लगायो भने यो मस्तसँग गल्छ । तर प्रेसर कुकरमा पकाएको भन्दा बाक्लो कराइ ,तसला या फ्वासीमा गालेको मासु स्वास्थ्यवर्द्धक र स्वादिष्ट हुन्छ । छिटो–छरितोका लागि हामी प्रेसर कुकर प्रयोग गर्छौं तर योभन्दा केही ज्यादा समय लागे पनि हाम्रो परम्पराअनुसार नै पकाउँदा उत्तम हुन्छ ।

कसरी सफा गर्ने ? 
खसीको टाउकोलाई कसरी सफा गर्नु र हाड–मासु छुट्याउने यो प्रमुख विषय हो ।  खसीको टाउको सफा गर्दा धेरै नै ध्यान पुर्‍याउनु पर्ने हुन्छ । बल जबरस्तीले काट्दा टाउकाको मासु बिग्रने र साना–साना हड्डी मासुमा मिसिने जोखिम बढ्छ । सर्वप्रथम त टाउकाको रौ राम्ररी पोलेर या तातो पानीमा डुबाएर निखार्नु पर्छ ।

छिप्पिएको सिङ्गलाई दाउ या खुर्पाले हानेर फुकाल्नु पर्छ । अब दुवै कान काटेर चिरी राम्ररी खुर्की–खुर्की सफा पानीले धुनु पर्छ । कानभित्र र बाहिर निकै फोहर जमेको हुन सक्छ । लाग्ने हतियार लिएर दुवै गालाको साइडबाट मासुलाई बिस्तारै चिर्दै लानु पर्छ र दुवै हातको सहायताले टाउकोको दुई भागमा ठ्याक्क च्याती छुट्याउनु पर्छ । 

दाँत, आँखा र गिदी होशियारीपूर्वक निकालेर एक साइडमा राख्नु पर्छ र बिस्तारै आफूले इच्छाएको टुक्रामा काट्नु पर्छ । टाउकोलाई आधा बनाएर उसिनेर मासु र हड्डी छुट्याउन पनि सकिन्छ । बजारमा गएर टाउकोको मासु रोज्दा वा आफैँले खसी काड्दा पनि गर्दनको भाग केही बढी छान्नु पर्छ । यस्तोमा उत्तम परिकार बनाउन सकिन्छ । नत्र धेरै हड्डी र कम मासुमा पर्ने डर हुन्छ ।