पुस ११, २०८०
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
नेपालका दुई ठूला कम्युनिस्ट पार्टी एकीकृत भएर शक्तिशाली पार्टी निर्माण गर्नु गौरवको विषय हो । विभाजनको इतिहासलाई अन्त्य गर्दै अध्यक्षद्वय पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ र केपी ओली नेपाली राजनितिको मूलधारमा विराजमान हुँदा शक्तिशाली कम्युनिस्ट पार्टी निर्माण हुनुले सत्तरी वर्षदेखिको नेपाली जनआकांक्षा पूरा भएको छ ।
नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीहरूको विभाजनको इतिहास धेरै लामो छ । हरेक वर्ष मुलुकमा एउटा कम्युनिस्ट पार्टी गठन र विघटन भएका छन् । सैद्धान्तिक विमतिसँगै व्याक्तिगत टकरावका कारण अधिकांश कम्युनिस्ट पार्टी विभाजनको सिकार भएका छन् । अलग पार्टी बनाउनुको औचित्य पुष्टि गर्नुभन्दा तीव्र गतिमा आलोचना गर्ने प्रवृत्ति अहिले चलनजस्तै बन्दैछ ।
पछिल्लो केही दशकयता कम्युनिस्ट पार्टी नामका धेरै 'खुद्रा पसल' चले । कतिपय पार्टीहरू मार्क्स र लेनिनको अन्धानुकरण गर्दै जडसूत्रीय चिन्तनका साथ भजनमण्डलीमा अझै पनि रमाइरहेका छन् । 'क्रान्तिको पुनारावृत्ति हुँदैन केवल विकास मात्र सम्भव हुन्छ भन्ने भनाइ ती जडसूत्रवादीहरूले आत्मसाथ गर्न चाहँदैनन् र जनतालाई दिग्भ्रमित बनाइरहेका छन् ।
अर्कोतर्फ हिजो क्रान्तिकालका योद्धाहरू क्रान्ति र परिवर्तनका एन्जेडालाई नयाँ ढंगले विकास गर्ने बहानामा यथास्थितिवादी शक्तिको नजिक पुग्दैछन् । कम्युनिस्ट नीति, सिद्धान्त, मूल्य र मान्यतालाई तिलाञ्जली दिँदै दक्षिणपन्थी शक्तिका रूपमा उदाउने प्रयासमा लागिरहेका छन् । अहिले कम्युनिस्ट पार्टीप्रति समर्पित जनसमुदायलाई भ्रमित तुल्याउन कुनै बेलाका कम्युनिस्ट नेता विस्तारवाद् र साम्रज्यवादको गोटीका रूपमा प्रयोग हुँदैछन्, यो तितोसत्य हो ।
अहिले बजारमा प्रचण्डले माओवादीलाई विघटित हुनुपूर्वको एमालेमा बुझाए भन्दै चर्को आवाजमा उफ्रनेको कमी छैन । सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ, प्रचण्डलाई कमजोर बनाउन चाहनेहरूको यो षडयन्त्र हो । शक्तिशाली कम्युनिस्ट पार्टी बनेकोमा पूर्वाग्रह राख्नेहरूको डाह मात्र हो । ति मित्रहरूले थाहा पाउनुपर्छ, प्रचण्ड गणतन्त्र युगका नायक हुन् । अहिले मुलुकका राजनीतिक एजेन्डा गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्ष, समानुपातिक समावेशीलगायत परिवर्तनका डिजाइनर र कार्वान्यनका नेतृत्व प्रचण्ड हुन् । अब यो पनि बुझ्न आवश्यक छ, अहिले शक्तिशाली कम्युनिस्ट पार्टी निमार्णपश्चात प्रचण्ड र ओली महानायकको भूमिकामा छन् ।
वर्तमान समयमा नवगठित कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा सरकार छ । जनताका अपेक्षा र आकांक्षा स्वाभाविक छन् । क्रान्तिकारी पार्टीले सरकार सञ्चालन गरिरहेका बेलामा कर्णालीमा सिटामोल र जीवनजलको अभावमा अकालमा ज्यान गुमाउनु भएन । तराई वर्षायाममा जलमग्न हुदाँ ज्यान जोखिम राखेर रात कटाउने अवस्था आउनु भएन । प्रविधिमूलक शिक्षा, नि:शुल्क तथा सुलभ स्वास्थ्य, स्वच्छ खानेपानी, युवाहरूलाई स्वरोजगार र रोजगारीका लागि व्यावहारिक रूपमा नै गम्भीर हुनुपर्दछ । समृद्ध मुलुक बनाउने उच्च महत्वकांक्षा लिएको वर्तमान शक्तिशाली कम्युनिस्ट पार्टीले सरकारको नेतृत्व गरिरहेको छ ।
यतिबेला सरकारको मुख्य काम भ्रष्टाचार अन्त्य गर्न शून्य सहनशीलताको नीति अबलम्वन गर्न अनिवार्य छ। अब गफ होइन, घोषणापत्रमा उल्लेख भएअनुरूप काम गरेर जनताको मन जित्नुपर्दछ । सरकारले जनअपेक्षाअनुसार काम गर्दा जनताले मूलधारको कम्युनिस्ट पार्टीलाई आफ्नो सच्चा अभिभावक मान्नेछन् ।
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले क्रान्तिका आगामी कार्यभार सम्पन्न गर्नका लागि 'समाजवाद उन्मुख जनताको जनवाद' नाम दिएको दस्तावेज निर्माण गरेको छ । नेपाली समाज रूपान्तरणमा क्रान्तिका सकारात्मक प्रभावबारे बहस भइरहेको छ । अब उत्पादनमुखी क्रान्ति बनाउन नेकपाको प्रमुख उत्तदायित्व हुनेछ । लोकतन्त्रलाई बलियो बनाउने जिम्मा पनि छ ।
क्रान्ति र प्रतिक्रान्तिको दोसांध उभिएर निर्माण भएको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीलाई आन्तरिक नेता व्यवस्थापनको चुनौती धेरै छन् । नेताहरूको व्यवस्थापन सही ढङ्गबाट भएको खण्डमा समाजवादका कार्यभार पूरा गर्ने ठूलो अवसर पनि छ । मार्क्सवाद, लेनिनवाद अंगीकार गरेको पार्टीका नेताहरूले आलोचना सुन्नै नचाहनु ठीक होइन । पुरानो गुटको मानसिकता त्याग्दै नेताहरुको निर्माण विधि र विधानको आधारमा गर्नुपर्दछ । निरन्तरता, क्षमता, आवश्यकता र समावेशिता नेता निमार्णको उपयुक्त बिधि बन्न सक्दछ ।
कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरूले केन्द्रीयताभन्दा जनवादलाई प्रथामिकता दिँदै अभिव्यक्तिमा स्वतन्त्रता गर्दै आफ्ना कमिटीबाहिर स-साना असन्तुष्टि प्रकट गर्दा त्यसलाई विपक्षले तिललाई पहाड बनाउनसक्छ । आजको आवश्यकता अभिव्यक्तिमा परिपक्वता पनि हो ।
नेपालका केही कम्युनिस्ट नेताहरूको विगत हेर्दा सत्ताबाहेक अरु सबै भ्रम भन्दै क्रान्ति त्याग्दै दक्षिणपन्थी भए । परिणास्वरूप नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई ठूलो धक्का लाग्यो । यसबाट पाठ सिक्दै नेकपालाई दक्षिणपन्थी रूझानबाट बचाउनुपर्दछ । कम्युनिस्ट पार्टी श्रमजीवी वर्गको प्रतिनिधि बन्न सक्नुपर्छ ।
अन्तर्यमा नेताहरू क्रान्तिकारी हुनैपर्दछ । सत्तालाई मात्र प्रधान मान्ने विषयलाई क्रान्तिकारी आचरण भन्न मिल्दैन । क्रान्ति र जनताप्रति समर्पित पार्टी आजको आवश्यकता हो ।
विश्वमा बढ्दै गएको कम्युनिस्ट प्रभावलाई रोक्न नवगठित नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीमा अन्तविरोधको सिर्जना गर्दै यथास्थितिवादी, प्रतिक्रियावादी र वैदेशिक शक्ति केन्द्रहरूले कमजोर बनाउने वा फुटाउने खेलमा लाग्ने निश्चित छ । अध्यक्ष प्रचण्ड र केपी ओलीभन्दा तेस्रो पात्रको खोजी हुने सम्भावना ज्यादै छ । परिस्थितीको आकंलन गर्दै नेकपाको शीर्ष नेतृत्व मुलुक र जनताप्रति संवेदनशील हुनु आवश्यक छ ।
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
गरिबको घरआँगन कसैलाई मन पर्दैन । गरिबको लुगाफाटो कसैलाई मन पर्दैन । गरिबले ठूला कुरा गरेको कसैलाई मन पर्दैन । गरिब नाचेको, गरिब हाँसेको कसैलाई मन पर्दैन । यतिखेर गरिबले लडेको जनयुद्ध दिवस पनि कसैलाई मन ...
डिसेम्बर पहिलो साता एनसेलको माउ कम्पनी आजियाटाले आफ्नो रेनोल्ड होल्डिङ्स यूकेको शतप्रतिशत स्वामित्व गैरआवासीय नेपाली सतिशलाल आचार्यको कम्पनी स्पेक्ट्रलाइट यूकेलाई बेच्न गरेको सम्झौताबारे समाचार बाहिरिएको झन्डै ३ हप्...
धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर हर्क साम्पाङले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो नगरपालिकाबाट हटाएको विषय अहिले निकै चर्चामा छ । २०५४ मा त्यही प्रकृतिको क्रियाकलाप गरेका थिए, लीला थापा मगरले । जिल्ला विकास समिति...
राजधानी काठमाडौंबाट कयौं सय माइल टाढा रहेका जाजरकोट र रुकुम पश्चिम यतिबेला भूकम्पले इतिहासकै सर्वाधिक पीडामा छन् । गोधूलि साँझसँगै ओठ काँप्ने जाडो शुरू हुन थाल्छ । आमाको मजेत्रोमा लपेटिएका बच्चाहरू चि...
आज ‘सबैका लागि मर्यादित जीवन’ को आदर्श वाक्यसाथ अन्तर्राष्ट्रिय गरिबी निवारण दिवस मनाइँदै छ । भोक, रोग, अभाव र आवश्यकता पूरा भएपछि मात्र मानवीय मर्यादा पाउन सकिन्छ । नेपालमा गरिबी र असमानताका विभि...
२०६२ सालपछिको कुरा हो, अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगका एकजना उपसचिव र एकजना शाखा अधिकृत कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयमा सरुवा भएर गए । यति मात्र होइन, राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रका एक उपसचिव पनि सोही कार्यालयमा...
धेरै पहिलेको कुरा हो एक जना सज्जनका दुई भाइ छोरा थिए । उनीहरूबीच निकै मिल्ती थियो । एकपटक भगवान्ले आएर वरदान माग भनेकाले उनीहरूले अमरताको वर मागेका थिए । उनीहरूको कुरा सुनेर भगवान्ले भने– ‘...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...