रोल्पाको त्रिवेणी गाउँपालिका– ७ घर भई ललितपुर बस्ने २८ वर्षीय प्रकाश घर्ती मगर ट्राफिक प्रहरीको चेकिङमा परे । 

उनले देखाएको लाइसेन्समा शंका लागेर प्रहरीले केही समय रोके । उनको लाइसेन्समा केही समस्या छ कि भनेर यातायात व्यवस्था कार्यालयमा सम्पर्क गरियो ।

उनले बोकेको लाइसेन्समा ‘ए’ वर्ग अर्थात मोटरसाइकल स्कूटर र मोपेड, बी वर्ग अर्थात कार, जीप र डेलिभरी भ्यान, एफ वर्ग मिनीबस र मिनीट्रक, जी वर्ग ट्रक, बस र लरी चलाउन मिल्ने भनेर ए, बी एफ र जी लेखिएको थियो ।

तर, यातायात व्यवस्था विभागको तथ्यांकमा भने बी वर्गको अर्थात कार, जीप र डेलिभरी भ्यान मात्रै चलाउन मिल्ने अनुमतिको लाइसेन्स भएको देखायो । ट्राफिक प्रहरीले उनलाई नियन्त्रणमा राखेर अनुसन्धान गर्ने निकाय काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालय नयाँ बानेश्वरमा बुझायो ।

अपराध अनुसन्धान कार्यालयको प्रारम्भिक अनुसन्धानमा उनले आफ्नो लाइसेन्समा नयाँ अनुमति थप्नका लागि ललितपुरको एकान्तकुनास्थित यातायात कार्यालयमा जाँदा एकजना दलालले थपिदिएको बयान दिए ।

‘निरौला थरका एक व्यक्ति म बनाइदिन्छु भन्दै घर्ती मगरको सम्पर्कमा आएको देखिन्छ । उनले पहिलादेखि नै चिन्थे वा त्यही क्रममा चिनेका हुन् भन्ने खुलेको छैन,’ अपराध अनुसन्धान कार्यालयका प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) सोमेन्द्रसिंह राठोरले लोकान्तरसँग भने, ‘हामीले पहिला पक्राउ परेका निरौला थरका व्यक्तिलाई ल्याएर उनलाई देखायौं, तर ती व्यक्ति नभएको पुष्टि भयो ।’

एसपी राठोरका अनुसार घर्ती मगर एकान्तकुना जाँदा ती व्यक्तिले ३० हजारमा अन्य सवारीको अनुमति थपिदिने डील गरेका थिए । त्यसैअनुसार बनाउनुभन्दा अगाडि ती दलाललाई १५ हजार रुपैयाँ अग्रिम दिएका थिए । लाइसेन्स ४ दिनपछि बनेर आएको थियो । त्यसपछि उनले अर्को १५ हजार रुपैयाँ दिएको देखिएको राठोरले बताए ।

प्रहरीले उनलाई नक्कली लाइसेन्स उपलब्ध गराउन यातायात व्यवस्था विभागका कर्मचारीको संलग्नता छ कि भनेर अनुसन्धान गर्दा पनि त्यस्तो देखिएको थिएन । 

बरु उनको लाइसेन्स यसभन्दा अगाडि पक्राउ परेका राजन तामाङहरूको गिरोहले बनाउँदै आएको लाइसेन्ससँग मिलेको देखिएको प्रहरीले जनाएको छ । 

प्रहरीले फागुन ३ गते नक्कली लाइसेन्स बनाउने गिरोहका मुख्य नाइके नुवाकोट लिखु गाउँपालिका– ४ का ३६ वर्षीय राजन तामाङ, कास्कीको पोखरा महानगरपालिका– १ की ३४ वर्षीया कञ्चन गुरुङ र लिखु गाउँपालिकाकै ३८ वर्षीय अनिललाई पक्राउ गरेर सार्वजनिक गरेको थियो ।

यो गिरोहले प्रतिलाइसेन्स ३० हजारमा बिक्री गर्दै आएको प्रहरीको बयानमा खुलाएको थियो । ‘यो गिरोहले प्रतिलाइसेन्स ३० हजार लिने गरेको प्रहरीलाई बताएको थियो,’ एसपी राठोरले लोकान्तरसँग भने ।

प्रहरीको अनुसन्धानमा उनीहरूले भारतको पटनाबाट ३५ रुपैयाँ भारुमा प्रिन्ट गरेर काठमाडौं ल्याई ३० हजार रुपैयाँमा बिक्री गर्दै आएको खुलेको छ । ‘हामीले भारतको रामप्रित नाम गरेको व्यक्तिलाई तथ्यांक पठाउने र उसले बनाएर हामीलाई दिने गरेको थियो,’ राजनको बयान उद्धृत गर्दै एसपी राठोरले भने ।

यो गिरोहले अर्कैको नाममा रहेको लाइसेन्समा डील गरेका व्यक्तिहरूको फोटो टाँसेर उपलब्ध गराउँदै आएको खुलेको अपराध अनुसन्धान कार्यालयले जनाएको छ ।

‘यातायातमा हेर्दा तथ्यांक हुन्छ, तर अर्कै व्यक्तिको वा त्यही व्यक्तिको पुरानाको लाइसेन्सको तथ्यांक देखिन्छ,’ एसपी राठोरले लोकान्तरसँग भने ।

कस्तो हुन्छ नक्कली र सक्कली लाइसेन्स ?

काठमाडौं उपत्यका ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बग्गीखानाका प्रवक्ता वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक (एसएसपी) राजेन्द्रप्रसाद भट्टका अनुसार सामान्य आँखाले नक्कली र सक्कली छुट्याउन सकिँदैन ।

‘सामान्य आँखाले छुट्याउन गाह्रो हुन्छ । फेला परेका नक्कली लाइसेन्स र सक्कली लाइसेन्स हेर्दा उस्तै देखिन्छन्,’ एसएसपी भट्टले लोकान्तरसँग भने ।  

ट्राफिक प्रहरीले शंका लागेर यातायात व्यवस्था विभागमा रहेको तथ्यांक हेर्दा मात्र थाहा हुने गरेको छ । सरकारले लाइसेन्स रिडर उपलब्ध गराउने भनको थियो तर अहिलेसम्म पनि उपलब्ध नगराएको एसएसपी भट्टले लोकान्तरसँग बताए ।

अपराध अनुसन्धान कार्यालयका अधिकारीहरूका अनुसार सामान्यतया सक्कली लाइसेन्सभन्दा नक्कली लाइसेन्स अलि मोटो देखिन्छ । प्रिन्टमा पनि हरियो रङ थोरै गाढा छ । सक्कली लाइसेन्समा हुने ‘चिप’ पछाडि देखिँदैन तर नक्कली लाइसेन्स पर्समा राखेको केही समयपछाडि चिपको डाम देखिन थाल्छ ।

‘नक्कली लाइसेन्सको कलर गाढा हुन्छ भने अर्को महत्त्वपूर्ण कुरा समय बित्दै जाँदा त्यसमा प्रयोग भएको चिपको डाम पछाडि देखिन थाल्छ,’ अपराध अनुसन्धान कार्यालयका प्रवक्ता एसपी राठोरले लोकान्तरसँग भने ।