चुनावको मिति नजिकिएपछि स्थानीय तहको पूँजीगत बजेट खर्च ह्वात्तै बढेको छ ।

सामान्यतया चैतसम्ममा ३० प्रतिशतको हाराहारीमा विकास खर्च हुने गरेकोमा यसवर्ष ५० प्रतिशतभन्दा माथि खर्च भइसकेको पाइएको छ ।

अझै वैशाख महिनाको अनुमानित खर्च जोड्दा दुई तिहाइभन्दा बढी बजेट चुनावअघि नै खर्च भैसक्ने देखिन्छ । स्थानीय तहको चुनाव यही वैशाख ३० गतेका लागि तोकिएको छ ।

अघिल्ला वर्षहरूमा झण्डै ५० प्रतिशतको हाराहारीमा खर्च असार महिनामा मात्र हुने गरेको थियो । तर यसपटक चुनाव र जनप्रतिनिधिहरूको कार्यकाल सकिँदै गरेकाले अधिकांशको ध्यान विकास निर्माण गरेको देखाउन र बजेट सक्नमा रहेको देखिन्छ ।

उदाहरणका लागि केही स्थानीय तहको खर्च नियालौं :

चितवनको भरतपुर महानगरपालिकामा गत आर्थिक वर्षको चैतसम्म कुल बजेटको ३६.४४ प्रतिशत मात्र  खर्च भएको थियो । तर चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा ४२.७१ प्रतिशत रकम खर्च भएको छ ।

भरतपुर महानगरपालिकाकी सूचना अधिकारी मेनका पण्डितले दिएको विवरणअनुसार चालू आर्थिक वर्षमा ५ अर्ब ३७ करोड ३६ लाख ३९ हजार ४ सय रुपैयाँ कुल बजेट रहेकोमा चैतसम्म १ अर्ब ८६ करोड ७८ लाख ९ हजार ४४८ रुपैयाँ (४२.७१ %) खर्च भइसकेको छ ।

त्यसैगरी गत आर्थिक वर्षमा ४ अर्ब ८९ करोड ९२ लाख २० हजार ७७० रुपैयाँ कुल बजेट रहेकोमा चैतसम्ममा १ अर्ब ७८ करोड ४६ लाख ८८ हजार ११२ रुपैयाँ (३६.४४%) खर्च भएको थियो ।

***

धनुषाको जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाले चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा कुल बजेटको ३८.१५ प्रतिशत रकम खर्च गरिसकेको छ । जसमध्ये पूँजीगततर्फ १८.८ % खर्च गरेको छ ।

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को चैतसम्ममा कुल बजेटको २९.२४ % खर्च गरिएको थियो । जसमध्ये पूँजीगततर्फ ८.३६ % मात्र खर्च गरिएको थियो ।  अघिल्लो वर्षको तुलनामा यसवर्ष पूँजीगत खर्च १० प्रतिशतले बढेको छ ।

चालू आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा १ अर्ब ५९ करोड ८४ लाख ४० हजार रुपैयाँ कुल बजेट रहेको उक्त उपमहानगरमा चैतसम्म ६० करोड ९८ लाख २७ हजार ७४५ रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । ९८ करोड ८६ लाख १२ हजार २५४ रुपैयाँ मात्र खर्च गर्न बाँकी छ ।

पूँजीगततर्फको कुल बजेट ५८ करोड ८४ लाख ७५ हजार रुपैयाँ मध्ये ११ करोड ६ लाख ४५ हजार ३२९ रुपैयाँ (१८.८ %) खर्च भएर ४७ करोड ७८ लाख २९ हजार ६७० रुपैयाँ मात्र बाँकी छ ।

तर गत आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा भने चैतसम्म कुल बजेटको २९.२४ प्रतिशत रकम मात्र खर्च गरिएको थियो । गत आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा कुल १ अर्ब ७१ करोड ८३ लाख १० हजार २५९ रुपैयाँ बजेट रहेकोमा ५० करोड २४ लाख ४६ हजार ९५० रुपैयाँ (२९.२४%) मात्र खर्च भएको थियो । १ अर्ब २१ करोड ५८ लाख ६३ हजार ३०९ रुपैयाँ खर्च गर्न बाँकी थियो ।

पूँजीगततर्फ हेर्ने हो भने गत वर्षको चैतसम्ममा ८.३६ % मात्र खर्च भएको थियो । ६० करोड ३७ लाख ९३ हजार ७०२ रुपैयाँ कुल पूँजीगत बजेट रहेकोमा चैतसम्ममा ५ करोड ५ लाख ५७ हजार ५२० रुपैयाँ मात्र खर्च भएको थियो । ५५ करोड ३२ लाख ३६ हजार १८२ रुपैयाँ बाँकी नै थियो ।

***

धनुषाको गणेशमान चारनाथ नगरपालिकामा पनि गत वर्षको तुलनामा यसवर्ष चैतसम्ममा धेरै खर्च गरिएको छ । उक्त नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लखन देव यादवले दिएको जनकारी अनुसार गत आर्थिक वर्षको चैतसम्म कुल बजेटको ३०.२७ % रकम मात्र खर्च भएको थियो भने चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्म ५२.४२ % रकम खर्च भइसकेको छ ।

गत आर्थिक वर्षको कुल बजेट ६१ करोड ८३ लाख ९२ हजार रुपैयाँ रहेकोमा चालूतर्फ १२ करोड ८८ लाख र पूँजीगततर्फ ५ करोड ८४ लाख रुपैयाँ खर्च भएको थियो । त्यसैगरी चालू आर्थिक वर्षको कुल बजेट ६९ करोड २३ लाख ४४ हजार रुपैयाँ रहेकोमा चालूतर्फ १८ करोड ६ लाख ४२ हजार रुपैयाँ र पूँजीगततर्फ १८ करोड २३ लाख ७ हजार रुपैयाँ खर्च भएको छ । गत वर्ष चैतसम्ममा पूँजीगततर्फ ५ करोड ८४ लाख रुपैयाँ मात्र खर्च भएकोमा चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा पूँजीगततर्फ १८ करोड २३ लाख ७ हजार रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ ।

***

महोत्तरीको सदरमुकाम रहेको जलेश्वर नगरपालिकामा पनि गत वर्षको तुलनामा यसवर्ष चैतसम्ममा खर्च बढेको छ । जलेश्वर नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत प्रविणकुमार झाका अनुसार कुल बजेट ९३ करोड २४ लाख ३४ हजार रहेकोमा चैतसम्म ४० करोड ६६ लाख ६ हजार रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । खर्च प्रतिशत ४३.६० प्रतिशत छ ।

गत आर्थिक वर्षमा वर्षभरि कुल बजेटको ८४.६८ प्रतिशत रकम मात्र खर्च भएको थियो । गत आर्थिक वर्षमा कुल ८९ करोड ८७ लाख ७५ हजार रुपैयाँ बजेट रहेकोमा ७६ करोड ११ लाख २३ हजार ५४६ रुपैयाँ (८४.६८ %)  खर्च भएको थियो । गत आर्थिक वर्षको चैतसम्मको मात्र खर्च निकाल्न नसकिने उनले बताए ।

गत आर्थिक वर्षमा चैतसम्ममा करीब २५ प्रतिशतको हाराहारीमा खर्च भएकोमा चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा ४३.६०% प्रतिशत खर्च भएको उनले बताए ।

***

लुम्बिनी प्रदेशको नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम)को रामग्राम नगरपालिकामा पनि चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा कुल बजेटको ३३।४५ % रकम खर्च भइसकेको छ ।

उक्त नगरपालिकाका लेखा अधिकृत सञ्जय शर्माका अनुसार १ अर्ब ११ करोड ३० लाख १८ हजार ८५९ रुपैयाँ कुल बजेट रहेकोमा ३७ करोड २३ लाख ९ हजार १९० रुपैयाँ (३३।४५ %) रकम खर्च भइसकेको छ । जसमध्ये पूँजीगततर्फ ५८ करोड २६ लाख ७८ हजार १० रुपैयाँ बजेट रहेकोमा १३ करोड ९४ लाख २६ हजार (२३.९३%) रकम चैतसम्ममा खर्च भएको छ ।

चालूतर्फ ५३ करोड ३ लाख ४० हजार ८४९ रुपैयाँ बजेट रहेकोमा २३ करोड २८ लाख ८२ हजार ३६४ रुपैयाँ (४३.९%) रकम खर्च भइसकेको उनले बताए ।

तर गत आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा पूँजीगततर्फ २१.२२ % रकम मात्र खर्च भएको थियो । पूँजीगततर्फ ५९ करोड ६ लाख ८९ हजार १५४ रुपैयाँ बजेट रहेकोमा १२ करोड ५३ लाख ९० हजार ५४० रुपैयाँ(२१.२२ %) खर्च भएको थियो ।  

चालूतर्फ गत वर्ष बढी खर्च भए पनि यस वर्ष स्वास्थ्य, शिक्षा आदिमा तलब भत्ता जान बाँकी रहेकाले कम खर्च देखिएको उनले बताए । तुलनात्मक रुपमा पूँजीगततर्फ गत वर्षभन्दा यो वर्ष चैतसम्ममा बढी खर्च भएको उनले बताए ।

***

कर्णाली प्रदेशको कालिकोट जिल्लाको खाँडाचक्र नगरपालिकामा चालू आर्थिक वर्षमा ६३ करोड ३३ हजार ५९६ रुपैयाँ कुल बजेट रहेकोमा २०७८ चैत २० गतेसम्म ३३ करोड ३ लाख ९८ हजार ४३५ रुपैयाँ खर्च भएको छ । प्रतिशतको आधारमा चालू आर्थिक वर्षको चैत २० गतेसम्ममा कुल बजेटको ५२.४४ % रकम खर्च भइसकेको छ ।

चालू आर्थिक वर्षमा  १९ करोड ६६ लाख ६२ हजार रुपैयाँ पूँजीगत बजेट रहेकोमा ८ करोड ८८ लाख ४८ हजार २४९ रुपैयाँ चैत २० गतेसम्म खर्च गरिएको छ । पूँजीगततर्फ ४५।१८ प्रतिशत खर्च भएको उक्त नगरपालिकाका लेखापाल धीरबहादुर शाहीले बताए ।

गत आर्थिक वर्ष २०७/०७८ मा कुल बजेट ५८ करोड ४६ लाख ४० हजार ६२९ रुपैयाँ रहेकोमा चैतसम्ममा २१ करोड ७१ लाख ४५ हजार ५५४ रुपैयाँ (३७%) मात्र खर्च भएको थियो ।

***

कर्णाली प्रदेशको रुकुम पश्चिम जिल्लास्थित चौरजहारी नगरपालिकाका लेखा प्रमुख रामलाल शर्माका अनुसार चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा चालूतर्फ ६१.९८ % र पूँजीगततर्फ ४०.९९ % रकम खर्च भएको छ ।

चालू आर्थिक वर्षमा चैतसम्म चालूतर्फ २४ करोड ७ लाख ७१ हजार ८८८ रुपैयाँ(६१.९८ %) र पूँजीगततर्फ १० करोड ९७ लाख २२ हजार ३४० रुपैयाँ (४०.९९ %) खर्च भएको उनले बताए ।

गत आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा चैतसम्म चालूतर्फ १९ करोड १५ लाख ६८ हजार ६८६ रुपैयाँ (५७.२६ %) र पूँजीगततर्फ ८ करोड ९१ लाख ४२ रुपैयाँ (२३.०९%) मात्र खर्च भएको थियो । गत वर्षको तुलनामा चालू आर्थिक वर्षको चैतसम्ममा पूँजीगततर्फ १७.९० % खर्च बढी भएको छ ।

माथि उल्लेख गरिएका केही पालिकाहरू प्रतिनिधिमूलक उदाहरण मात्र हुन् । ७५३ पालिकामध्ये अपवादबाहेक अधिकांश पालिकामा विकास बजेट खर्च उल्लेख्य मात्रामा बढेको छ । वैशाखमा पनि पालिकाको लेखा शाखाहरूमा चेक बनाउन जाने उपभोक्ता समितिदेखि ठेकेदारसम्मको भीड बढ्न थालेको छ ।

केही पालिकामा भने प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत र जनप्रतिनिधिबीच भएको द्वन्द्वका कारण उल्लेख्य खर्च हुन सकेको छैन ।