समाजको डरलाग्दो चित्र : जघन्य अपराधमा युवा र किशोर सहभागिता सबैभन्दा बढी !

गत साउन ५ गते साँझ सवा ५ बजेतिर इटहरी उपमहानगरपालिका– २० सेउती पुलनजिकको जंगलमा विराटनगर महानगरपालिका– ५ का २८ वर्षीय रोहित चौधरी र उनीसँगै रहेकी एक युवतीमाथि लुटपाट भयो ।

रोहितले प्रतिकार गर्न खोज्दा लुटेरा समूहले उनलाई गोली हानेर घाइते बनाए । घाइते रोहितको सोही दिन उपचारका क्रममा बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानमा मृत्यु भयो । रोहितको हत्या भएको १२ दिनपछि प्रहरीले गिरोहका मुख्यनाइके दीपक तिम्सिनासहित ६ जनालाई पक्राउ गरेको थियो ।

प्रहरीले लेटाङ नगरपालिका १ घर भएका ३५ वर्षीय दीपक तिम्सिना, धरान– १४ का ३४ वर्षीय अनसन तामाङ, विराटनगर १५ का ४१ वर्षीय अजयकुमार शर्मा, भद्रपुर नगरपालिका १ घर भई धरान उपमहानगरपालिका– ८ मा बस्दै आएका प्रकाश लिम्बू र धरानका ३१ वर्षीय सुजन तामाङलाई पक्राउ गरेको थियो ।

पक्राउ परेका अभियुक्तहरू चारकोसे झाडीमा श्रृंखलाबद्ध लुटपाट गर्ने गिरोहका सदस्य रहेको खुलेको थियो । अहिले उनीहरू पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् ।
....

सुनसरीको बर्जुमा ड्युटीमा खटिएको प्रहरी टोलीमाथि आक्रमण गरेर हतियार लुट्ने ७ जनाको समूहलाई मोरङ प्रहरीले पक्राउ गर्‍यो । अनुसन्धानका क्रममा उनीहरू मोरङ र सुनसरीका विभिन्न स्थानमा श्रृंखलाबद्ध लुटपाटमा संलग्न रहेको खुल्यो । 

आपराधिक घटनामा संलग्न भएको अभियोगमा कैद भुक्तान गरी निस्किएपछि फेरि आपराधिक गतिविधिमा संलग्न भएका उनीहरूले मोरङ र सुनसरीका ११ स्थानमा लुटपाट गरेको पुष्टि भयो । प्रहरीले सुनसरीको दुहबी नगरपालिका– ४ का ३२ वर्षीय नसुद्दिन मियाँ, सोही ठाउँका ३० वर्षीय मो. अलिम मुर्तुजा, मोरङ बुढीगंगा गाउँपालिका– ४ बस्ने ४० वर्षीय रिजवन मियाँ, भारत घर भई हाल दुहवी नगरपालिका ६ बस्ने ४० वर्षीय मो. आलम, बुढीगंगा गाउँपालिका ५ का २१ वर्षीय मो. नजरूल मियाँ र सोही ठाउँका २५ वर्षीय सिजाम आलमलाई पक्राउ गरेको थियो ।
....

२०७९ भदौ २९ गते सुनसरीको धरान उपमहानगरपालिका– २० मा एक्लै बस्दै आएकी ६४ वर्षीया पूर्णसरी राईको हत्या भयो । सुनसरी प्रहरीले राईको हत्या आरोपमा असोज ४ गते धनकुटा साँगुरीगढी गाउँपालिका– ८ घर भई धरान बस्दै आएका १८ वर्षीय निखिल भन्ने नकुल राई र भोक्राहा नर्सिङ गाउँपालिकाका २० वर्षीय रञ्जितकुमार साहलाई पक्राउ गर्‍यो । हत्याको पाँच दिनपछि प्रहरीले आरोपीलाई पक्राउ गरी सार्वजनिक गरेको थियो ।

वृद्धा महिलाले लगाएको सुन लुट्ने नियतले धारिलो हतियार प्रयोग गरी हत्या गरेको अनुसन्धानका क्रममा खुल्यो । लागूऔषधका प्रयोगकर्ता निखिलले वृद्धाको हत्या गरेको प्रमाणहरू भेटिएपछि उनीहरू अहिले पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् ।
....

घरायसी विवादका कारण सुनसरीको इटहरीमा नातामा ज्वाइँ पर्ने ४३ वर्षीय रामकुमार भुजेलले जेठानको हत्या गरे । इटहरी ५ सिमरवनाका ३८ वर्षीय भुवन चौधरीको हत्या भुजेलले इटहरी ६ का २७ वर्षीय वेदप्रकाश मण्डलसँग मिलेर गरेको प्रहरी अनुसन्धानबाट खुल्यो ।

हत्या आरोपमा सुनसरी प्रहरीले उनीहरूलाई असोज २४ गते पक्राउ गरेको थियो । भुजेल र मण्डलले इटहरी– ६ नेसनल गल्ली प्रवेश गर्ने स्थानमा चौधरीलाई धारिलो हतियार प्रहार गरेका थिए । हतियार प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका चौधरीको उपचारका क्रममा धरानस्थित बीपी कोइराला विज्ञान प्रतिष्ठानमा मृत्यु भएको थियो ।
 
यी घटनाका अभियुक्तहरू अधिकांश युवा छन् । प्रायको उमेर ३५ वर्षभन्दा कम छ । तीमध्ये केहीले प्रेम, केहीले तत्कालीन आवेग त केहीले आर्थिक कारणले जघन्य अपराधको बाटो रोजेको प्रहरी अनुसन्धानहरूले देखाएका छन् ।

कोशी  प्रदेश प्रहरी कार्यालय, विराटनगरको तथ्याङ्कमा पछिल्ला वर्षमा अपराधमा युवाको संलग्नता डरलाग्दो देखिन्छ । आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा जघन्य प्रकृतिको अपराधमा युवा उमेर समूहको संलग्नता बढी छ । प्रहरीको अभिलेखअनुसार ८ हजार ३१६ आपराधिक घटना प्रदेशभरि घटेका थिए, जसमा १ हजार ६२३ जघन्य अपराधका घटना भएका छन् । ती घटनामा संलग्न १ हजार ४११ जना १६ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका छन् ।

त्यसैगरी २०७५/७६ को अभिलेखअनुसार जघन्य प्रकृतिको अपराधमा युवा उमेर समूहको संलग्नता बढी छ । गत आर्थिक वर्षमा कोशी प्रदेशका १४ जिल्लामा ७ हजार ६९१ वटा आपराधिक घटना घटेका थिए, जसमध्ये जघन्य अपराधका घटना ९९८ वटा छन् । प्रहरीले जघन्य अपराधमा संलग्न १ हजार २४ जना पुरुष तथा ५७ जना महिलासमेत गरी १ हजार ८१ जनालाई पक्राउ गरेको थियो ।

प्रदेश प्रहरीको अभिलेखअनुसार जघन्य अपराधमा एक हजार ८१ जना पक्राउ परेकामध्ये ३२६ जना १६ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका छन् । त्यस्तै २६ देखि ३५ वर्षसम्मका ४ सय ८७ जना, ३६ देखि ४५ वर्ष उमेरका १९० जना छन् । ४६ देखि ६० वर्षका ७४ जना, ६० वर्षमाथिका १ जना र १६ वर्षमुनिका ३ जना रहेका देखिन्छन् ।

यस प्रदेशमा कर्तव्य ज्यान, जबरजस्तीकरणी, ज्यान मार्ने उद्योग, हातहतियार खरखजाना तथा लागूऔषधमा संलग्नहरूमध्ये १६ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका युवाको संख्या बढी छ ।

आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा प्रदेशमा कर्तव्य ज्यानका १३८ मुद्दामध्ये १०४ जना १६ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका युवाहरूको संलग्नता पाइएको थियो । जबरजस्ती करणीमा पनि चालू आर्थिक वर्षमा १ सय ६० वटा मुद्दामध्ये ९२ वटा मुद्दामा युवाहरू संलग्न छन् ।

यसैगरी ज्यान मार्ने उद्योगका ८४ वटा घटनामा ५५ जना युवा संलग्न पाइएको कोशी प्रदेश प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ । आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा ७ हजार ९१ वटा मुद्दा दर्ता भएकामध्ये १०६ वटा कर्तव्य ज्यान मुद्दा दर्ता भएको छ । कर्तव्य ज्यान मुद्दामा १६८ पुरुष र १० महिला पक्राउ परेका छन् । 

आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ मा ७ हजार ३८४ मुद्दा दर्ता भएकामध्ये ३ हजार ७ सय ३९ वटा फर्छौट भएको प्रहरीको अभिलेखमा देखिन्छ, जसमध्ये कर्तव्य ज्यान मुद्दामा १४३ मुद्दा दर्ता हुँदा १६७ जना पुरुष र ३० जना महिला पक्राउ परेको छन् । आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा ८ हजार ८ हजार ७१९ वटा मुद्दा दर्ता भएको छ  । दर्ता भएकामध्ये २ हजार ७७३ मुद्दा फर्छौट भएका छन् ।

डिग्री क्याम्पस समाजशास्त्रका सह–प्राध्यापक डिल्लीराज प्रसाईंले सामाजिक विचलनका कारण युवापुस्तामा आपराधिक मनोवृत्ति बढ्दै गएको बताए ।

‘किशोरहरूमा अचानक स्वभाव परिवर्तन भै रिसाउने, झोक्किने, इन्टरनेटमा बढी झुम्मिने र अश्लील चलचित्र हेर्ने बानीले गलत बाटो अवलम्बन गरिरहेका छन्’, उनले भने ।

युवा अवस्थामा एक्लै वा ढोका थुनेर बस्ने बानीप्रति अभिभावक सचेत हुन जरुरी रहेको उनको भनाइ छ । प्रहरीले खुन डाँका, कर्तव्य ज्यान, ज्यान मार्ने उद्योग, डाँका चोरी, लागूऔषध, अपहरण, हातहतियार तथा खरखजना, मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार, जबरजस्तीकरणी र विस्फोटक पदार्थजस्ता ११ अपराधलाई जघन्य अपराधको सूचीमा राखेको छ । डाँकाचोरीबाहेक सबै किसिमका अपराध बढेको तथ्यांकले देखाउँछ ।