प्यासन फल नेपालका लागि एक बिल्कुल नौलो फल हो । तर विश्वमा यसको महत्त्व व्यापक छ ।

नुवाकोटको सुन्दरादेवीका केही किसानले यो खेती गरेता पनि व्यावसायिक खेती भने हुन सकेको छैन ।

लहरे आँप अथवा षडरस लहरामा फल्ने एक प्रकारको फल हो । यसको नाम आँप भए पनि यो फल साधारण आँपभन्दा पूर्ण रूपमा फरक हुन्छ । यो फल दक्षिण अमेरिकाको रैथाने वनस्पति हो । 

यो फल स्वास्थ्यका हिसाबले अमृत फल मानिन्छ । यो फल केही महंगो परेता पनि स्वास्थ्यका हिसाबले खासै महंगो मान्न सकिन्न । नेपालमा यो फललाई लहरे आँप भनेर पनि चिनिन्छ ।

यो एक किसिमको लहरे फल भएका कारण यसलाई ‘भाइन म्यङगो’ पनि भनिन्छ । यसको फूल पनि निकै आकर्षक रङ्गिन हुन्छ । प्यासन फल पर्पल र ट्रोपिकल गरी २ किसिमका हुन्छन् ।

ट्रोपिकल जातको प्यासन फल पर्पलभन्दा छिटो फुल्छ र फल दिन्छ । एक पटक रोपेपछि ५ देखि ७ वर्षसम्म प्यासन फलले उत्पादन दिरहन्छ । काँचो प्यासन फलमा ७२ प्रतिशत पानी, २२ प्रतिशत कार्बाेहाइडेड, २ प्रतिशत प्रोटिन र ०.७ प्रतिशत चिल्लो पदार्थ हुन्छ । ब्राजिल हुँदै यो फल श्रीलंका, इन्डोनेसिया, इण्डिया हुँदै नेपाल छिरेको हो । गाउँघरमा यदाकदा पाइने यो फलको व्यावसायिक खेती भने खासै गरेको पाइन्न ।

साधारणतया १८ ग्राम प्यासन फलमा १७ क्यालोरी, फाइबर २ ग्राम, भिटामिन सी ९ ग्राम, भिटामिन ए ८ ग्राम, आइरन २ ग्राम र पोटासियम २ ग्राम हुन्छ । यदि तपाईं सर्जरी अपरेसनको दौरानमा हुनुहुन्छ भने यो फल सेवन नगर्दा राम्रो मानिन्छ ।

के–के बनाउन सकिन्छ प्यासन फलबाट ?

प्यासन फल बीचमा आधा काटेर स्कुप वा चम्चाले गुदी निकालेर खान पनि मिल्यो । यसबाट विभिन्न जुस, लस्सी, ड्रिन्क्स, मक्टेल्सहरू बनाउनुको साथै विभिन्न थरिका रङ्गिन केक तथा डेसर्टका आइटमहरू बनाउन सकिन्छ । केक सजाउन पनि यो फल अति उपयोगी मानिन्छ । प्यासन केक त झन् निकै प्रसिद्ध मानिन्छ । प्यासनको मुस केक पनि अति नै स्वादिष्ट मानिन्छ । यो फललाई सलादको रूपमा पनि व्यापक प्रयोगमा ल्याइएको छ ।

युरोपेली खानाहरूमा यो फल एक अभिन्न अंगको रूपमा लिएको छ । प्यासन फलको गुदी र दही मिसाएर एक प्रसिद्ध ड्रिङ्क्स बन्दछ, जसलाई प्यासन कर्ड भनिन्छ ।
     
यो फल खाँदा के–के फाईदा मिल्छ ?

– डाइबिटिजका रोगीका लागि अमृत सरह
– नियमित सेवन गर्दा क्यान्सर हुनबाट जोगाउँछ
– मुटु सम्बन्धी रोग लाग्नबाट जोगाउँछ 
– मस्तिष्कका लागि अति उपयोगी फल 
– हड्डी र दाँत मजबुत गराउँछ
– ब्लड सर्कुलेसन सहज गराउँछ 
– गर्भवती महिलाका लागि अति उपयोगी 
– वजन घटाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ 
– छालामा मुलायमपन ल्याउन मद्दत गर्छ 
– सधैं जवान देखिने राज हुन्छ 
– उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्न प्रमुख भूमिका खेल्छ 
– शरीरमा ज्यादा कोलस्टोर नियन्त्रण गर्न प्रमुख भूमिका खेलेको हुन्छ