नेकपा एमालेको संस्थापन पक्षले वरिष्ठ नेता माधव नेपाललगायत केही नेता पार्टीमा फर्किने सम्भावना कमजोर बनेको निष्कर्ष निकालेको छ ।

पार्टी अध्यक्ष र प्रधानमन्त्री पद नै पाए पनि नेपाल एकतामा नफर्किने संस्थापन पक्षको विश्लेषण छ । 

आइतवार बसेको एमाले स्थायी कमिटी बैठकमा प्रधानमन्त्री एवं पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले नेता नेपाल लगायतका केही नेता एमालेमा फर्किने सम्भावना कम रहेको बताएका एक सदस्यले लोकान्तरलाई बताए । 

‘आफ्नो पार्टीको सरकार ढाल्ने र विपक्षी दलको नेतालाई प्रधानमन्त्री बनाउन गरिएका हस्ताक्षरबाट धोका हुन्न भनेर सार्वजनिक रूपमा वाचाबन्धन गरेपछि उहाँ एमालेको एकतामा आउनुहुन्छ भनेर कसरी विश्वास गर्ने ?’ आइतवार स्थायी कमिटीको बैठकपछि ती नेताले भने । 

नेता नेपाल एकतामा नआएपनि सो समूहमा लागेका नेता कार्यकर्तालाई फर्काउनका लागि पार्टी संरचनालाई जेठ २ मा फर्काउने तयारी भएको एमाले स्रोतले बतायो ।

आइतवारको बैठकमा सहमतिका लागि भएका प्रयासबारे छलफल भएको थियो ।  

एमाले स्थायी कमिटीका प्रभावशाली नेता सुवास नेम्वाङले असार १६ गते बस्ने आयोजक कमिटीको बैठकले मेचीदेखि महाकालीसम्म रहेका एमालेका कार्यकर्तालाई राम्रो निष्कर्ष दिने लोकान्तरलाई बताए ।

‘असार १६ गते बस्ने महाधिवेशन आयोजक कमिटीको बैठकले देशभरका कार्यकर्ता, शुभचिन्तक र एकताका लागि लागिरहनुभएका सबैलाई उत्साह जगाउने एउटा सकारात्मक निष्कर्ष दिनेछ,’ नेम्वाङले भने । 

प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा बसेको बैठकपछि एमाले प्रवक्ता प्रदीप ज्ञवालीले माधव नेपाललाई एकतामा ल्याउन ‘हरसम्भव प्रयास जारी राखेको र आशा नमारेको’ प्रतिक्रिया दिए । 

एकताका लागि अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको पक्षमा गरिएका हस्ताक्षर फिर्ताको शर्त राखेका थिए । ओलीको शर्तलाई माधव नेपालले अस्वीकार गर्दै आइरहेका छन् । 

शनिवार विपक्षी गठबन्धनले गरेको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा नेता नेपाल स्वयंले हस्ताक्षर फिर्ताको कुनै सम्भावना नरहेको बताएका थिए ।

‘माधव नेपाललाई प्रधानमन्त्रीको प्रस्ताव आउँछ भन्ने होइन आइसक्यो, तर माधव नेपाल धोका दिने मान्छे होइन । हस्ताक्षर फिर्ता गर्ने कुरा कुनै पनि हालतमा सम्भव छैन’ नेपालले भनेका थिए । 

माधव नेपाल नआएपछि जेठ २ मा फर्काउँदा एमालेका पुरानै संगठन ब्युँतिने र धेरै नेता–कार्यकर्ता आफ्नो जिम्मेवारीमा फर्किने विश्लेषणका साथ यो निर्णयमा पुगिएको एक स्थायी कमिटी सदस्यले लोकान्तरलाई जानकारी दिए । 

जेठ २ गतेकै संरचना ब्युँतिने

असार १६ गतेका लागि बोलाइएको महाधिवेशन आयोजक कमिटीको बैठकमार्फत् एमालेलाई जेठ २ (२०७५ जेठ २ गते माओवादीसँग पार्टी एकता गर्नु पूर्वको अवस्थामा फर्काउने निर्णय हुने स्रोतले बतायो । माधव नेपाल पक्षका नेताहरूले फागुन २८ गतेको निर्णय खारेज गरेर पार्टीलाई जेठ २ कै अवस्थामा फर्काउनुपर्ने कुरालाई ‘बटमलाइन’ बनाएका थिए । 

यसअघि जेठ २३ गतेको अपिलमा ओलीले ‘जेठ ३ पूर्वको अवस्था’मा फर्काउने प्रतिबद्धता जनाएका थिए । 

पार्टी एकताका लागि दबाब सिर्जना गरेका नेपाल पक्षका नेताहरू ‘जेठ ३’ नभई ‘जेठ २’ को अवस्थामा फर्किनुपर्ने अडानमा थिए ।

जेठ २ को कमिटी नवौं महाधिवेशनबाट निर्वाचित थियो भने जेठ ३ को कमिटीमा केही सदस्य मनोनयन गरिएको थियो । 

नवौं महाधिवेशनबाट १८१ सदस्यीय कमिटी बनेकोमा एमालेको मेची महाकाली अभियानका बेलामा २०७३ फागुन २० गते २१ जनालाई थप गरिएको थियो । 

तत्कालीन माओवादीसँग पार्टी एकताका लागि एमालेले केन्द्रीय सदस्यको संख्या २४१ पुर्‍याउन जेठ ३ मा २१ जना सदस्य थपिएका थिए । ओली पक्षका प्रभावशाली सांसदहरू खगराज अधिकारी, महेश बस्नेत, गोकुल बाँस्कोटा, डोरमणि पौडेल युवराज खतिवडालगायत केन्द्रीय समितिमा थपिएका थिए । 

एमाले प्रवक्ता ज्ञवालीका अनुसार कारवाही गरिएका कर्णालीका ४ सांसदको कारवाही सम्बन्धमा सर्वोच्च अदालतले महाधिवेशन आयोजक कमिटीले कारवाही गर्न नमिल्ने भनेकाले पुरानै केन्द्रीय कमिटी ब्यूँताउन लागिएको हो । 

‘सर्वोच्चको सो आदेशका विरुद्ध हामी भ्याकेटमा गएका छौं, तर मुद्दाको अन्तिम किनारा नलाग्दासम्म केन्द्रीय कमिटीमै फर्किनुपर्ने भयो,’ ज्ञवालीले लोकान्तरसँग भने, ‘पार्टी अध्यक्षले जेठ २३ गतेको आह्वानअनुसार पनि जेठ २ गतेकै केन्द्रीय कमिटी बस्न लागेको हो ।’

माओवादीसँग पार्टी एकता गर्नुअघिको केन्द्रीय कमिटीमा मनोनयन गरिएका सदस्य माधव नेपाल पक्षको समेत समर्थनमा रहेकाले एमालेका २ सय ४१ सदस्य रहेको कमिटीको बैठक बस्ने ज्ञवालीले बताए । त्यसमा माओवादी पृष्ठभूमिका २३ जना पनि समेटिने छन् । 

यस्तो हुनेछ, जेठ २ मा फर्किँदा एमालेको संरचना

एमाले जेठ २ कै अवस्थामा फर्किँदा स्थायी कमिटीमा २३ जना रहने छन् ।

महाधिवेशनबाट उपाध्यक्षमा निर्वाचित विद्या भण्डारी राष्ट्रपति निर्वाचित भएकाले एमालेको पाँचमध्ये एक उपाध्यक्ष रिक्त छ । स्थायी कमिटीमा आमन्त्रित सदस्य रहेका सोमनाथ प्यासी अहिले प्रदेश प्रमुख छन् । 

अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीपछि एमालेमा दोस्रो वरीयतामा वरिष्ठ नेता झलनाथ खनाल र तेस्रो वरीयतामा नेता माधव नेपाल थिए । 

उपाध्यक्षमा वामदेव गौतम, युवराज ज्ञवाली, अष्टलक्ष्मी शाक्य र भीम रावल छन् । गौतम कतै खुलेका छैनन् भने तीन उपाध्यक्ष माधव नेपाल पक्षका हुन् । 

पदाधिकारीमध्ये महासचिव ईश्वर पोखरेल र उप-महासचिवमा विष्णु पौडेल र घनश्याम भुसाल छन् । भुसाल नेपाल पक्षमा खुलेका नेता हुन् । जेठ २ मा फर्किँदा एमालेमा ५ सचिव हुनेछन् ।

पृथ्वीसुब्बा गुरुङ र प्रदीप ज्ञवाली ओलीसँग छन् । 

सचिवहरू भीम आचार्य, गोकर्ण विष्ट र योगेश भट्टराई नेपाल समूहमा रहेपनि उनीहरू पार्टी एकताको पक्षमा छन् । स्थायी कमिटीका अन्य सदस्यमा किरण गुरुङ, छविलाल विश्वकर्मा, मुकुन्द न्यौपाने, सत्यनारायण मण्डल, सुरेन्द्र पाण्डे, शंकर पोखरेल, अमृत बोहरा र पुष्प कंडेल सदस्य रहने छन् । अनुशासन आयोगका अध्यक्ष बोहोरा पदेन र लेखा आयोगका अध्यक्ष कंडेल आमन्त्रित सदस्य हुन् । 

पुरानो स्थायी कमिटी ब्युँतिँदा अहिलेका प्रभावशाली नेता सुवास नेम्वाङ, रघुवीर महासेठ, केशव बडाल स्थायी कमिटीमा छुट्ने छन् । २०७१ सालमा एमाले महाधिवेशन चलेको समयमा सुवास नेम्वाङ सभामुख थिए । हालसालै उपप्रधानमन्त्रीबाट पदमुक्त भएका रघुवीर महासेठ केन्द्रीय सदस्यमा सीमित रहने छन् । 

जेठ २ मा फकिने निर्णय भएमा पोलिटब्युरो सदस्यमा स्थायी कमिटी सदस्यसहित अग्नि खरेल, अरुण नेपाल, काशीनाथ अधिकारीलगायत रहने छन् । गणेश तिमिल्सिना राष्ट्रिय सभाको अध्यक्ष रहेकाले उनी हुने छैनन् । गंगालाल तुलाधर, थममाया थापा, नागेन्द्र चौधरी, प्रदीप नेपाल, प्रकाश ज्वाला, परशुराम मेघी गुरुङ, बिन्दा पाण्डे, बेदुराम भुसाल, भानुभक्त ढकाल पोलिटब्युरो सदस्य रहने छन् । महेन्द्र पाण्डे अहिले चीनका लागि नेपाली राजदूत रहेका कारण उनी पोलिटब्युरोमा रहने छैनन् । 

बाँकी पोलिटब्युरो सदस्यमा यामलाल कँडेल, रघुजी पन्त, राजेन्द्रप्रसाद पाण्डे, राधा ज्ञवाली, रामप्रित पासवान, लालबाबु पण्डित, डा. विजय पौडेल, विष्णु रिमाल र श्रीमाया थकाली छन् । 

रामबहादुर थापासहित पूर्व माओवादीका २३ जना समेत सहभागी हुने 

एमालेलाई जेठ २ कै संरचना ब्युँताउँदा पनि पूर्व माओवादी पृष्ठभूमिका नेताहरू समेटिने छन् । जेठ २८ गते मनोनयन गरिएका रामबहादुर थापा, टोपबहादुर रायमाझी, लेखराज भट्ट, प्रभु साह लगायतका नेताहरू नछुट्ने प्रवक्ता ज्ञवाली बताउँछन् । 

‘थपिएका २३ जना अर्को पार्टीबाट आएका होइनन्, अहिलेको एमाले नेकपाको उत्तराधिकारी पार्टी हो र नेकपा विरासतको पार्टी भएकाले उहाँहरू नरहने कुरै भएन, ज्ञवालीले भने ।