‘भोलि तैंले दिदीको घ’राँ जानुपर्छ, झोलुङ्गो चैया छ रे, बाले बुन्दिनुभा’ख ।’ आमाले बेलुका खाना पस्किँदै भनिन् । 

त्यतिबेला गोपालले ‘हुँ’ मात्र गर्‍यो, खासै प्रतिक्रिया जनाएन तर मनले भने २ वर्षअघि दिदी पुर्‍याउन जाँदा खोला तरेको, वनको बाटो उकालो चढेको ठाउँठाउँमा दिदीले फर्किंदा भाइ नछलियोस् भनेर स्याउला च्याप्दै गएको सबै सम्झ्यो । 

यसबाहेक केही दिनअघि बाबुले पुसको पारिलो घाममा बसेर झोलुङ्गो बुनेको देखेको भए पनि किन भन्ने थाहा पाएको थिएन । अहिले त्यो पनि थाहा पायो । 

भोलिपल्ट बिहान उठ्नासाथ ऊ रस्यौटातिर हान्नियो । पुस–माघमा उखु पेल्ने चटारो हुन्थ्यो गाउँमा । बाक्लो कुहिरो र चिसोको समेत वास्ता नगरी बाबु र दाजु सखारै पुगिसकेका थिए रस्यौटामा । पेल्दापेल्दैको एक माना जति उखुको रस लिएर घरतिर लाग्यो । दाजुले किन भन्दा पनि किन पनि होइन भनेर टार्‍यो ।

घरमा आएर आमा पँधेरातिर लागेको बेला चामलको पातलो रोटी पकायो सोही रसमा मुछेर । खानासाथ आमाले दिदीलाई भनेर कोशेलीबापत दिएकी एक हर्मे घ्यु, एक कचौरा कुराउनी, गोडा बिसेक सेलरोट र चार माना जति च्यूराको झोला पीठमा र झोलुङ्गो टाउकोमा बोकेर दिदीको घरतिर हिँड्यो ।

लुगा भने जाडो महिना भए पनि आफूलाई मन पर्ने नीलो रंगको ट्यार्लिङको कमिज र सेटो रंगको जिनको हाफ पाइन्ट लगाएको थियो । सायद योभन्दा बाहिरफेर निस्किँदा लगाउने लुगा थिएन पनि कि ? जे होस् छोटो र टाइट कपडामा सजिएर हिरो पल्टिन खोज्दा बेलुका कति जाडो हुन्छ भन्नेतिर ध्यानै दिन भ्याएन उसले । दिदीको घर जान घरबाट केही हिँडेपछि खोला तर्नुपर्ने हुन्थ्यो । हिउँदमा खोला खासै ठूलो नभए पनि गणेश हिमालबाट निस्किएकाले पानी चिसो थियो । एक्लै भएको भए त सायद आफैं तथ्र्यो पनि होला तर साथमा दिदीको कोशेली र झोलुङ्गो भएकाले आँट गर्न सकेन । आफूलाई भन्दा पनि साथको चीज बगाउँछ कि भन्ने डर बढी थियो उसलाई । 

यताउता हेर्‍यो एक जना अपरिचित दाजु त्यतै जाल खेल्दै रहेछन् । उनैसित सहयोग माग्यो । धनले गरीब भए पनि मानवीयतामा निकै धनी थियो त्यतिबेलाको समाज । धन भन्ने चीजै त्यस्तै । नभई पनि नहुने, हुँदा पनि मान्छेलाई मान्छेबाटै टाढा गराउने । चिनजान नभए पनि एकै वचनमा उनले खोला तारिदिए ।  

खोलाको बगर हिँडिसकेपछि उकालो लाग्नुपथ्र्यो वनको बाटोबाट । उसले त्यहीँ बसेर खाजा खाने विचार गर्‍यो । भोक त खासै थिएन तर खाजा भने खानै पर्ने थियो । किनकि अहिलेसम्म झोला निकै गह्रौं लागिसकेको थियो । खाजा खाएपछि त्यति भए पनि वजन घट्छ भन्ने उसको सोच थियो । एउटा रोटी खाँदैमा झोला किन हल्का हुन्थ्यो र ? बालबुद्धि भनेको यही होला सायद !

रोटीको टपरी त उघार्‍यो तर खान भने सकेन । किनभने एक त उखुको काचो रसमा मुछेको पीठो, त्यसमाथि पकाउनासाथ टपरीमा बन्द गरेको पूरै काँचो पल्टिसकेको थियो । उखुको रसमा मुछेको रोटी पाक्दैन भन्ने आमालाई थाहा थियो होला तर उसले त्यता ध्यानै दिएन । यतिबेला भने ठूलै गल्ती गरियो जस्तो लाग्यो उसलाई तर लागेर के गर्ने ? गल्ती त भइसकेकै थियो । एउटै टुक्रा पनि खान नसकेर जस्ताको तस्तै त्यतैको ढुंगामा राखेर उकालो लाग्यो । 

घाम अस्ताउन लाग्दा दिदीको घर पुग्यो ऊ । भिनाजु गाउँमा श्राद्ध गर्न गएका अझै फर्केका रहेनछन् । सायद बेसीमा गाईगोरुलाई घाँस–पराल गरेर आउनुपर्ने भएकाले ढिलो भएको होला । दिदी कुचो–कसेर गरिरहेकी रहिछिन् आँगनमा । उसलाई देख्ने बित्तिकै दिदीले भनिन्, ‘लौ झोलुङ्गो बोकेर पो आ’ख यो त । एक्लै आ’को ?’ 

उसले ‘हो, दिदी !’ भन्दै झोलोङ्गो र झोला बिसायो पिँढीमा । यतिबेलासम्म भोक निकै लागिसकेको थियो तर दिदीले सोधिनन् । सायद खाजा खाएर आएको होला भन्ने लागेको हुनुपर्छ । उसले पनि काँचो रोटीको हरिबिजोग बताउन चाहेन ।

साँझ भिनाजु आइपुगे श्राद्धको सिदा बोकेर । आउँदा–आउँदै भिनाजुले भने, ‘ए बाबु ! कति बेला आ’को । बस्दै गर है, भैंसी दोएर आउँछु ।’

यति भनेर भिनाजु भैंसीगोठतिर लागे । दिदी भान्छामा टटाङटुटुङ गर्न लागिन् । उसले सोच्यो सायद दिदी खाना पकाउँदै होलिन् ।

‘यस्तो जाडोमा पनि कट्टु लगाएर पो आ’खौ त ! माथि पनि एकसरो पातलो कमिज देख्या छु, जाडो भा’खैन ?’ भिनाजुले दूधको गौवा दिदीलाई दिँदै भने । उसले ‘भा’खैन भिनाजु !’ भनेर टार्‍यो । जाडो त भएकै थियो । एकसरो कपडामा हिरो पल्टेको स्वाद राम्रैसँग पाइसकेको थियो तर भन्न भने सकेन ।

बेलुका खाना खाइसकेपछि मझेरीमा सुत्यो ऊ भिनाजुसित । दिदी भान्जासित मूल ओछ्याना सुतिन् । मध्यरातमा नराम्रोसँग निसास्सियो । आगो छोपिएको अगेनो अहिले पनि पुतपुताइरहेको थियो । त्यतिबेला अगेनोमा खरानीले छोपेर आगो राख्ने चलन थियो । अन्यथा भोलिपल्ट बिऊ खोज्न गाउँ डुल्नुपर्ने हुन्थ्यो । त्यसैले सबै आगो छोपेर राख्ने गर्थे । उता झ्याल–ढोका बन्द थियो । सायद अक्जिन नपुगेर निसास्सिएको हुनुपर्छ ऊ चिच्यायो । उसको आवाज सुनेर भिनाजुले टुकी बाले । भर्खर दियालो युगलाई बिदा गरी टुकी युगमा प्रवेश गरेको समय थियो त्यो । भिनाजुले टुकी बाल्दासम्म दिदी पनि के भो हँ भन्दै उठिसकेकी थिइन् ।

केही पनि भा’खैन भनेर टार्‍यो उसले तर दिदी–भिनाजुको मनले मानेन । टाटाबाट आ’को सातो गो कि क्या हो भन्दै भिनाजुलाई गायत्री मन्त्रले फुक्न लगाइन् दिदीले । त्यसपछि भने राम्रैसँग निदायो ऊ ।

भोलिपल्ट बिहान दिदी नित्यकर्म सकेर भातभान्छातिर लागिन् । भिनाजु बेसी झरे गाई गोरुलाई घाँसपराल गर्न । ऊ भने पिँडीको डिलमा बसेर भात कुर्न लाग्यो । भात पनि पाक्यो भिनाजु पनि आइपुगे । सँगै बसेर भात खायो र बिदा मागेर घरतिर लाग्यो । दिदीले बाटामा खानु बनेर एउटा रोटी र अलिकति कुराउनी दिएकी थिइन् । बाटाको खाजा त के हुन्थ्यो र ? उसलाई त्यसको मतलबै थिएन । मतलब थियो त केवल रोटी र कुराउनीको । सय पचास पाइला पनि बढेको थिएन रोटी र कुराउनी सिध्यायो । भर्खर भात खाएर हिँडेको भोक त थिएन । तैपनि बालबुद्धि न हो रोटी र कुराउनी देख्यो, पछि किन मन थामिन्थ्यो र ?

फर्किंदा हिजो काचो रोटी फालेको ठाउँ हेर्‍यो तर रोटी थिएन । सायद कुनै जंगली जनावरले खाए होलान् । रित्तो टपरीले भने उसलाई गिज्याइरहेको थियो । खोला भने एक्लै तर्‍यो । किनकि अहिले ऊसँग झोलुङ्गो र कोशेली थिएन । लडे पनि उठ्न सक्छु भन्ने आँट थियो । 

बेलुका घर पुग्यो । घरकाले हालखबर सोधे । उसले पनि सबै हाल बतायो तर काँचो रोटी र पाकेको रोटी कुराउनीको कुरा भने बताएन । खोइ कुन्नि किन हो त्यो कुरा अहिलेसम्म पनि कसैलाई बताएको छैन ।