२०७२ साल वैशाख १२ को भूकम्पले ध्वस्त धेरै संरचना, सम्पदा र भवन पुनर्निर्माण भए ।

पुनर्निर्माणको जिम्मेवारी पाएको राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण यसै महिनादेखि खारेज भएको छ । तर नेपालकै राष्ट्रिय पुस्तकालय भने आफ्नै नाममा जग्गा नभएका कारण पुस्तकालय सेवा दिन असमर्थ रहेको गुनासो छ ।

यस्तैमा त्यही भूकम्पले क्षतविक्षत बनाएको बौद्धिक सम्पदा भने जग्गा नै नहुँदा ललितपुरबाट भक्तपुर पुगेर बल्ल टहराबाट सोमबारदेखि ज्ञान बाँड्न थालेको छ । यसको सानो सेवा भने ललितपुरबाटै दिइँदै छ । भूकम्पपछि राष्ट्रिय पुस्तकालयका पुस्तकहरू काठमाडौँको ज्ञानेश्वरस्थित महेन्द्र भवन माविको भवन, सानोठिमीस्थित शैक्षिक जनशक्ति विकास केन्द्रको गोदाम र हरिहर भवनकै बाल शाखाको गोदामभित्र बोरामा राखिएका थिए ।

तत्कालीन नायब बडागुरु हेमराज शर्मा पाण्डेको निजी सङ्कलनमा रहेको भारती भवन पुस्तकालयमा रहेका करिब ३० हजार पुस्तक तीन लाख भारतीय रुपियाँमा किनेर र केन्द्रीय सचिवालय पुस्तकालय सिंहदरबारमा रहेका करिब आठ हजार पुस्तकसमेत मिलाएर २०१३ साल पुस १३ देखि पुस्तकालय सेवा शुरू गरिएको थियो । त्यही दिनको स्मरण गर्दै स्थापना दिवस पुस १९ नै पारेर टहराबाट सेवा सुरु गरिएको हो । सुरुमा सिंहदरबारमै रहेको प्ुस्तकालय धेरै ठाउँ सर्दै अहिले भक्तपुरको सानोठिमी पुगेको छ ।

जग्गा प्राप्तिको प्रस्ताव भने मन्त्रिपरिषद्मा रहेको बताइएको छ । स्थापनाताका यो पुस्तकालय सिंहदरबारभित्रको सिक्री ढोका भन्ने भवनमा थियो । २०१७ सालमा यसलाई सिंहदरबारबाट ललितपुरस्थित हरिहर भवनमा सारिएको थियो । २०४४ सालमा पहिलो पटक यसले आफ्ना सम्पूर्ण सङ्कलनको सूचीकरण सम्पन्न गरेको थियो ।

अहिले पुस्तकालयमा एक लाख ५० हजार पुस्तक छन् । पुस्तकालयमा तीन सय वर्ष पुराना हस्तलिखित ग्रन्थसहित नेपाली, अङ्ग्रेजी, हिन्दी, संस्कृत, मराठी, फ्रान्सेली, जापानी, थाई, मलेसियाली र नेपालमा बोलिने विभिन्न भाषाका पुस्तक छन् । पुस्तकालयको ६५औँ स्थापना दिवसको उपलक्ष्यमा पुस्तकालय भवन, सानोठिमीमा सोमबार आयोजित कार्यक्रममा शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयका सहसचिव दीपक शर्माले पुस्तकालयको दराज (¥याक)बाट पुस्तक झिकेर अध्ययन गरी पाठक सेवाको शुभारम्भ गरे ।

पुरानो अभिलेख र पुस्तक जोगाउनु यस पुस्तकालयको मुख्य दायित्व रहेको बताउँदै उनले पुस्तकालय अध्ययनले नै आफूले बीपी कोइरालाजस्ता नेताहरूलाई चिन्ने अवसर प्राप्त गरेको चर्चा गरे । उनले पुस्तकालयका पुस्तकहरूको ‘डिजिटलाइजेसन’ गर्नुपर्ने आवश्यकतामाथि जोड दिए। गोरखापत्र दैनिकमा भउचप्रसाद यादवले खबर लेखेका छन् ।