स्थानीय तह निर्वाचनका लागि सत्ता गठबन्धनले केन्द्रबाट गरेको सहमति कार्यान्वयन गर्न चुनौती बढ्दै गएको छ। खास गरेर मधेश प्रदेशमा त्यसको 'साइड इफेक्ट' तत्काल नै देखा पर्न थालेको छ।

सत्ता गठबन्धनले जनकपुरधाम उपमहानगरको प्रमुख जनता समाजवादी पार्टीलाई र उपप्रमुख नेपाली कांग्रेसलाई दिनेगरी गरेको सहमतिविरुद्ध नेपाली कांग्रेसमा जोडदार विद्रोह भएको छ।

नेपाली कांग्रेस जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाका सभापति मनोजकुमार साहको नेतृत्वमा ठूलो संख्यामा कांग्रेस नेता तथा कार्यकर्ताले विद्रोह गर्दै पार्टीको सम्पूर्ण जिम्मेवारी तथा क्रियाशील सदस्यबाट समेत राजीनामा गरेका छन् ।

साह गत स्थानीय तह निर्वाचनमा मेयर पदको उम्मेदवार भएर दोस्रो स्थानमा आएका थिए । यसपटक पनि मेयर पदका लागि उनले केही साताअघिदेखि नै घरदैलो समेत शुरू गरिसकेका थिए। तर केन्द्रबाट पार्टीले जनकपुरधाम उपमहानगर र वीरगञ्ज महानगरको प्रमुख पद जसपालाई दिने निर्णय गरेपछि जनकपुर र वीरगञ्जमा कांग्रेसभित्र चरम असन्तुष्टि बढेको हो।

केन्द्रीय नेताले गरेको सहमतिअनुसार जनकपुरधामको २५ वटै वडाका सभापतिहरूले गठबन्धनका जसपा उम्मेदवारलाई भोट नदिने मनोविज्ञान देखिएकाले पनि बाध्य भएर विद्रोह गरेको साहले लोकान्तरलाई बताए।

'नेपाली कांग्रेसका नेता तथा कार्यकर्ताहरूले नेपाली कांग्रेसकै अनुहारलाई भोट हाल्ने मनोविज्ञान बनाएका छन्, तर केन्द्रको निर्णयका कारण त्यसो हुन नसक्ने भएपछि मैले पार्टीबाट राजीनामा गरेको हो,' साहले लोकान्तरसँग भने, 'म पार्टीमा रहेर पार्टीको निर्णय नमानेको अवस्थामा मलाई पार्टीले कारवाहीस्वरूप निष्कासन गर्नुभन्दा पहिले नै राजीनामा दिएको हुँ ।'

नेपाली कांग्रेसका नेता तथा गृहमन्त्री बालकृष्ण खाणले  गठबन्धनको निर्णय नमान्ने नेता/कार्यकर्तालाई पार्टीले अनुशासनको कारवाही गर्ने चेतावनी दिएका थिए।

'म कांग्रेसको सच्चा सिपाही हो, कार्यकर्ता र मतदाताको मनोविज्ञानलाई सम्मान गर्दै पार्टीको केन्द्रीय सहमतिविरुद्ध विद्रोह गरेको हो,' उनले थपे, 'कांग्रेसका कार्यकर्ताले कांग्रेसको चेहरा खोजेको हो, त्यहीअनुसार मैले कांग्रेसबाट राजीनामा दिएर  स्वतन्त्र रूपमा मेयर पदमा उम्मेदवारी दिन लागेको हो ।'

जनकपुर जस्तै वीरगञ्ज महानगरमा पनि कांग्रेसभित्र चरम असन्तुष्टि देखिएको छ । जनकपुरजस्तै त्यहाँ खुलेर कसैले विद्रोह नगरे पनि भित्रभित्रै चरम असन्तुष्टि बढ्दै गएको छ। वीरगञ्ज महानगरका लागि नेपाली कांग्रेसबाट अजय द्विवेदी, कञ्चन झा र श्याम पोखरेलले दावेदारी पेश गर्दै तयारी थालेका थिए। तर केन्द्रले जसपालाई मेयर दिने निर्णय गरेपछि वीरगञ्जका कांग्रेस कार्यकर्तामा असन्तुष्टि बढेको मेयर पदका आकांक्षी कञ्चन झाले बताए।

'केन्द्रले वीरगञ्जका नेता तथा कार्यकर्ताको भावनाविरुद्ध अस्वाभाविक, अप्रत्यासित तालमेल गरेर कांग्रेसको स्पेस सिध्याउने र जसपालाई बुझाउने गरी गरेको निर्णयविरुद्ध सबै कार्यकर्तामा असन्तुष्टि बढेको छ,' उनले लोकान्तरसँग भने।

उनी जस्तै अर्का एक नेताले वीरगञ्जमा कांग्रेसले जसपाको उम्मेदवारलाई मतदान नगर्ने अवस्था उत्पन्न भएको बताए।

'पार्टीको निर्णय र लाइनविरुद्ध खुलेर विद्रोह गरिहाल्ने स्थिति त छैन,' ती नेताले भने, 'तर जसपाको उम्मेदवारलाई मतदान नगरी पार्टी भित्रबाट नै ठूलो संख्यामा अन्तर्घात भने पक्का हुन्छ। '

केन्द्रले मधेशसँग भेदभाव गरेको हुनाले आगामी दिनमा कांग्रेसले मधेशको राजनीतिक स्पेस पनि गुमाउने र जसपाले सधैँका लागि वर्चस्व कायम गर्ने अवस्था आउने उनको आकलन छ ।

वैशाख ७ गते पाँचदलीय गठबन्धनले ६ वटा महानगरपालिका र ११ वटा उपमहानगरपालिकामा भागबण्डा टुंग्याएको थियो ।

जसमध्ये मधेश प्रदेशमा वीरगञ्ज महानगर र जनकपुरधाम उपमहानगरमा जसपालाई प्रमुख र कांग्रेसलाई उपप्रमुख दिने सहमति गरिएको थियो । त्यसैगरी बाराको कलैया उपमहानगरको प्रमुख कांग्रेसलाई र उपप्रमुख जसपालाई तथा बाराकै जितपुर सिमरा उपमहानगरको प्रमुख नेकपा (माओवादी केन्द्र)लाई र उपप्रमुख नेपाली कांग्रेसलाई दिने सहमति भएको थियो।

मधेश प्रदेशमा कुल १३६ वटा स्थानीय तह छन्। १ महानगर र ३ उपमहानगरमा केन्द्रबाट सहमति भएपनि बाँकी १३३ स्थानीय तहमा सहमति जुट्न सकेको छैन।

जसपाका मधेश प्रदेश अध्यक्ष रामबाबुकुमार यादवले महानगर र उपमहानगरबाहेक रौतहटको राजदेवी नगरपालिकामा मात्र कांग्रेस र जसपाबीच तालमेलमा सहमति भएको बताए । उक्त नगरपालिकाको प्रमुख जसपालाई र उपप्रमुख कांग्रेसलाई दिने सहमति भएको उनले बताए।

जनकपुर र वीरगञ्जमा कांग्रेसभित्रको असन्तुष्टिका कारण कांग्रेसको संगठनको सबै मत पाउनेमा उनी पनि पूर्णरूपमा विश्वस्त छैनन्।

'संगठनको शत प्रतिशत भोट आउन कठिन छ, तर अत्यधिक मत कांग्रेसले जसपालाई देओस्, त्यसका लागि काम पनि भइरहेको छ,' यादवले लोकान्तरसँग भने, 'जनता वा मतदाता संगठनभन्दा बाहिर हुन्छन्, त्यसमा केही पनि गर्न सकिन्न । तर गठबन्धनमा आवद्ध दलहरूको मत इमान्दारीपूर्वक ल्याउनका लागि दलहरूले कडाइ गर्दैछन् ।'

नेकपा माओवादी केन्द्रका मधेश प्रदेश इञ्चार्ज गणेश साह अन्य पालिकाहरूमा पनि तालमेलको प्रयास भइरहेको बताउँछन् । 'धेरैजसो पालिकामा प्रयास भएपनि नेपाली कांग्रेसले नै नमानिरहेको अवस्था देखिएको छ,' साहले लोकान्तरसँग भने, 'महानगर र उपमहानगरमा जसरी केन्द्रबाट हस्तक्षेप भयो भने मात्र हो, नत्र सहमति हुन कठिन देखिएको छ।'

कांग्रेससँग गठबन्धन हुन नसके नेकपा माओवादी केन्द्र, जसपा र नेकपा एसबीच गठबन्धन गरेर जाने अवस्था आएको उनले बताए ।

'अहिले यो तीन दलबीच विभिन्न पालिकामा सहमतिको प्रयास जारी छ, केही ठाउँमा प्रमुख/उपप्रमुख, अध्यक्ष/उपाध्यक्षमा सहमति भए पनि वडामा सहमति हुन नसकेकाले बाहिर आएको छैन,' उनले लोकान्तरसँग भने।

गठबन्धनका कारण हालसम्म माओवादी केन्द्रभित्र त्यस्तो असन्तुष्टि नदेखिएको उनले बताए। अन्य दलबीच यदि असन्तुष्टि छ भने पनि त्यसलाई व्यवस्थापन गर्ने काम हुने उनले बताए।

त्यसैगरी गठबन्धनमा आवद्ध नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का मधेश प्रदेश अध्यक्ष रामचन्द्र यादव पनि गठबन्धनको सबै मत गठबन्धनका उम्मेदवारलाई पर्नेमा आश्वस्त छैनन्।

'यो त एकले अर्कामाथि विश्वासको आधारमा सहमति गरिएको हो, तमसुक कागज बनाउने कुरा पनि होइन,' यादवले लोकान्तरसँग भने, 'तर एउटा पार्टीले अर्को पार्टीसँग अन्तर्घात नगरोस्, इमान्दारीपूर्वक मतदान गरोस्, त्यसका लागि कठोरताका साथ अनुशासन कायम  गराउन आवश्यक छ।'

मधेश प्रदेशका अन्य पालिकाहरूमा पनि गठबन्धनबीच तालमेल गरेर जाने सहमति भए पनि त्यसअनुसार परिणाम हासिल हुन नसकेको उनले बताए । माथिल्लो तहबाट तल्लो तहमा पेलेर जानुभन्दा पनि माथिल्लो तहले स्थानीय तहमा सहजकर्ताको भूमिका निर्वाह गर्नुपर्ने उनले बताए ।

'सकेसम्म सहमति गर्ने, नभए गठबन्धनमा आवद्ध दलबीच मैत्रीपूर्ण प्रतिस्पर्धा गर्ने कुरा भएको छ,' उनले थपे, 'मुख्य रूपमा एमाले र लोसपाले जित्ने स्थानमा जसरी पनि तालमेल गर्ने प्रयास मनोनयन हुने दिनसम्म पनि जारी रहनेछ ।'