काठमाडौं, १५ असार – यो वर्षको असार १५ गतेसम्म १ लाख ६३ हजार २ सय हेक्टर क्षेत्रफलम रोपाइँ सम्पन्न भएको छ ।

यो वर्ष रोपाइँ हुने अनुमान गरिएको १५ लाख ५५ हजार हेक्टरमध्ये अहिलेसम्म १० दशमलव ५ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको कृषि विकास मन्त्रालयले जनाएको छ ।

मन्त्रालयका वरिष्ठ कृषि अर्थविज्ञ मणिरत्न अर्यालका अनुसार धमाधम रोपाइँ भइरहेकाले एक साताभित्र ३५ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न हुनेछ । अहिलेसम्म सम्पन्न रोपाइँ अधिकांश हिमाली र उच्च पहाडी भूभागमा भएको छ । यो वर्ष प्री–मनसुन समयमै शुरु भएकाले साउन १५ भित्र रोपाइँ सम्पन्न भइसक्ने अर्यालले बताए ।

धान उत्पादनमा वृद्धि कछुवा गतिमा

नेपालमा विगत दश वर्षदेखि धानको उत्पादन सन्तोषजनक देखिएको छैन । २०६४ देखि २०७४ सम्म अर्थात् १० वर्षमा धानको उत्पादन दर र जमिनको उपभोगको तथ्याङ्क हेर्दा उत्पादन दर भने कछुवाको गतिमा देखिएको छ । 

वि.सं. २०६४ मा १४ लाख ३९ हजार ५२५ हेक्टर जमीनमा खेती हुँदा ३६ लाख ८० हजार ८३८ मेट्रिकटन, २०६५ मा १५ लाख ४९ हजार २६२ हेक्टरमा खेती गर्दा ४२ लाख ९९ हजार २४६ मेट्रिक टन, २०६६ सालमा १५ लाख ५५ हजार ९४० हेक्टरमा खेती हुँदा ४५ लाख २३ हजार ६९३ मेट्रिक टन, २०६७ मा १४ लाख ८१ हजार २८९ हेक्टरमा खेती गर्दा ४० लाख २३ हजार ८२३ मेट्रिक टन, २०६८ मा १४ लाख ९६ हजार ४७६ हेक्टरमा खेती गर्दा ४४ लाख ६० हजार २७८ मेट्रिक टन, २०६९ मा १५ लाख ३१ हजार ४९३ हेक्टरमा खेती गर्दा ५० लाख ४७ हजार ४७ मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको थियो ।

त्यसैगरी, २०७० मा १४ लाख २० हजार ५७० हेक्टरमा खेती गर्दा ४५ लाख चार हजार ५०३ मेट्रिक टन, २०७१ मा १४ लाख ८६ हजार ९५१ हेक्टरमा खेती गर्दा ५० लाख ४७ हजार ४७ मेट्रिक टन, ०७२ मा १४ लाख २५ हजार ३४६ हेक्टरमा खेती गर्दा ४७ लाख ८८ हजार ६१२ मेट्रिक टन, २०७३ मा १३ लाख ६२ हजार ९०८ हेक्टरमा खेती गर्दा ४२ लाख ९९ हजार ७८ मेट्रिक टन र २०७४ मा १५ लाख ५२ हजार ४९६ हेक्टर जमीनमा धानखेती गर्दा ५२ लाख ३० हजार ३२७ मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको थियो ।

सन् १९६६ मा पहिलोपटक इरी (धानका विषयमा अनुसन्धान गर्ने अन्र्राष्ट्रिय संस्था) ले आईआर ८ नामक धानबालीको जात सिफारिस गरेको थियो । त्यही बीउले विश्वभर नै धानको उत्पादकत्व दर वृद्धि गरेको थियो । इरीले हालसम्म आविस्कार गरेका ८२ नयाँ जातका धानको बीउमध्ये ५० थरीका बीउ नेपाललाई प्राप्त भएको छ ।

नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क)को सिफारिसमा २०६१ साल मंसिर २९ गतेको मन्त्रीस्तरीय निर्णयबाट असार १५ गतेलाई धान दिवसका रूपमा मनाउन शुरु गरिएको हो ।

यो वर्ष पनि ‘धान उत्पादनमा वृद्धि, राष्ट्रको समृद्धि’ भन्ने मूलनाराका साथ १५औं धान दिवस मनाइँदैछ ।